އަބޫ އުބައިދާ ފުޒްލީ
ދިހަވަރަކަށް އަހަރު ވަންދެން އަފްޣާނިސްތާނުގެ ވާހަކަ ދެއްކުމުން ވެސް މުޅި ދުނިޔޭގައި އުފެދިފައިވަނީ ހަމަ ވަރުބަލި ތަސްވީރުތަކެވެ: އެއީ ނިމުމެއް ނެތް ހަނގުރާމަތަކުގެ ބިމެއް ނޫން ހެއްޔެވެ؟ އެއީ ޤައުމު ފަޤީރުކަމުގެ ތެރެއަށް ޣަރަޤުވެގެން ދިޔައީކީ ނޫންތޯ؟ މި މުސީބާތްތަކުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭނީ ކޮންބައެއްކަން ދުނިޔެއަށް ރަނގަޅަށް އެނގެއެވެ. ނަމަވެސް މިނިވަންކަމަށް ކުރާ މަސައްކަތާއި ޝަރަފުގެ ސަބަބުން ޤުރުބާނީތަކުން ތާރީޚު ވިދާލާ ބިމެއްގެ ވާރިސުން އަޅުގަނޑުމެން އަފްޣާނިސްތާނުން، ގިނަ ފަހަރަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ އަމިއްލަ ބޯޑަރުގެ ތެރެއިން އެއް މުސީބާތަކަށްފަހު އަނެއް މުސީބާތަކަށް ތަޙައްމަލުކޮށްފައިވެއެވެ.
މި މުސީބާތްތަކުގެ އަސްލު ފޯރާނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ބޭރުން، ބޭރުގެ ޖާސޫސީ އިދާރާތަކާއި ބޭރުގެ ބާރުތަކުގެ އުންމީދުތަކުގެ އަތަށް. އެންމެ މިސާލެއް ފުދޭނެ: އަޅުގަނޑުމެންގެ ވަޒަނުން ފަނާކުރަނިވި ޕްރޮކްސީ ހަނގުރާމައަކަށް ދަމާލި ސޯވިއެޓް އަރައިގަތުމަށް ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ކަނޑައެޅިފައިވާ މަރުހަލާ. މުޖާހިދުންނަށްވެސް، އެމީހުންގެ ކާމިޔާބީއަށްފަހު، ރައްޔިތުންގެ އިހުތިޔާރު ދައްކުވައިދޭ އެއްބައިވަންތަ ސަރުކާރެއް ޤާއިމު ނުކުރެވުނެވެ. ބައިބައިވުންތައް ގިނަވެ، ގަރުނުތަކެއް ވަންދެން ގުގުމާލާނެ ގޮތްގޮތަށް ގައުމުގެ ތަޤްދީރުގައި ޒަހަމްތަކެއް ކުރިމަތިވިއެވެ. ލިބުނު ގުނާ ނުލެވޭ ވަރުގެ ޒަޚަމްތަކުގެ ތެރެއިން ތިން ޒަޚަމް ވަކި ބާރަކާއެކު ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ.
1. އެމެރިކާ އިސްވެ އޮވެ ހިފެހެއްޓުމުގެ ބިންގާ
މުއްސަނދިކަމާއި އަސްކަރީ ބާރުގަދަ ދުނިޔޭގެ ބާރުތަކުގެ ތާއީދު ލިބިގެން އަފްޣާނިސްތާން އަތުލައިގަތީ “މިނިވަންކަމުގެ” ބެނާގެ ދަށުންނެވެ. އޭގެ ފަހުން ހިނގި ކަންތައްތަކަކީ އޭގެ ކުށްވެރިންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކަށް ވެސް ހިމޭން ނުވެވޭ ވަރަށް އަނދިރި ބިރުވެރިކަމުގެ ވެރިކަމެކެވެ. ރިޔާސީ ދައުރުގައި ހާމިދު ކަރުޒާއީ ވަނީ ނޭޓޯގެ ސިފައިން ރޭގަނޑު ގެތަކަށް ވަދެ، އަމުރެއް ނެތި އާންމުން ޖަލަށްލައި، އަދަބު ނުލިބި އަނިޔާކުރި ކަމަށް އާންމު އިންޓަވިއުތަކުގައި ތަކުރާރުކޮށް އެއްބަސްވެވަޑައިގެންފަ އެވެ. އަފްޣާނިސްތާނުގެ ފަސްގަނޑު ޚުދު އެމެރިކާގެ ހަތިޔާރު ސާބިތުކުރާ ތަނަކަށް ކުޑަކޮށް، މަރާލާފައިވާ ކުދިންނާއި، އާއިލާތައް ފުނޑުފުނޑުވެ، ނުވަތަ ރަށްތައް ފޮހެވިގެން ދިޔަ ގޮތާ މެދު އެއްވެސް ފަރުވާލެއް ނުބަހައްޓައެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ބިމުގައި ހުރިހާ ބޮންތަކެއްގެ މަންމަ (އެމްއޯއޭބީ، ޖީބީޔޫ-43/ބީ) ގޮއްވާލި ހާދިސާއަށް ވުރެ ގްރޮޓެސްކްކޮށް މިކަން އެއްވެސް ތަނެއްގައި ދައްކާފައެއް ނުވެއެވެ.
2. ޖުމްހޫރިއްޔާތަކުގެ ކޮރަޕްޝަން
ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމުގެ އަހަރުތަކުގައި ކޮރަޕްޝަން ވަބާއެއް ފަދައިން ފެތުރި، ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތައް ރޫޙާނީ ގޮތުންނާއި މާއްދީ ގޮތުން ވެސް ނައްތާލެވުނެވެ. މިނިސްޓްރީތައް ވެގެން ދިޔައީ ވައްކަމުގެ ވަޅުގަނޑަކަށް ކަމަށާއި، އެ ހުރިހާ ކަމެއްގެ މައިގަނޑުގައި އޮތީ ޑިފެންސް އާއި އިންޓީރިއާ އެވެ. ޖެނެރަލް ރޭންކްތައް އަންހެން ކުދިންނަށް ވެސް ދީފައިވާއިރު، އެ ކުދިންނަށް މީހުން މަލާމާތުގެ ގޮތުގައި “ލިވަރ ޖެނެރަލްސް” ގެ ނަން ދިނެވެ. އެ ވެރިކަން ވެއްޓުމަށްފަހު، ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އަޚްލާޤީ އަދި ސިޔާސީ ފުނޑުފުނޑުކަން ހަނދާންކޮށްދޭ ގުނާ ނުލެވޭ އަޑުތަކެއް އުފެދުނެވެ. ފޮރިން މިނިސްޓްރީގައި އަންހެނެއްގެ ޖިސްމާނީ ސިފަ އެކަނި ކަނޑައަޅަނީ އޭނާއަށް އައްޔަންކުރާނެ ކަމަށް ބައެއް މީހުން ފާޅުގައި އިއުތިރާފުވި އެވެ. އަފްޣާނިސްތާނުގެ ގިނަ ބަޔަކަށް އެ އަހަރުތަކަކީ އެމީހުންގެ ހަޔާތުގެ އެންމެ ހިތި ބާބުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އަހަރުތަކެކެވެ.
3. އަފްޣާނިސްތާނުގެ ސަގާފަތަށް ދިން ހަމަލާ
އަފްޣާނިސްތާނަކީ އަބަދުވެސް ތާރީޚް ލިޔުންތެރިން ދެނެގަނެ ތައުރީފުކުރާ ވަކި އަދި ފާހަގަކުރެވޭ ސަގާފަތެއް ގެންގުޅޭ ސަގާފަތެކެވެ. ނަމަވެސް ހިސާރުކުރުމުގެ ދަށުން އެތަން ގިރައި، މަލާމާތްކޮށް، ގިނަ ތަންތަނުގައި ގަސްތުގައި ބިންދައިގެން ދިޔައެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ގެއްލުން ލިބުނީ އާއިލާއަށް ކަމަށާއި، އޭގެ ފަހުން އަވަސް އަވަހަށް ފުޅާ މުޖުތަމައު ވެސް ގެއްލުން ލިބުނު ކަމަށެވެ. ބޭރުގެ ޓްރެންޑްތައް ލޯމަރާލައިގެން ނަކަލުކުރުން އާންމު ކަމަކަށް ވެގެން ދިޔައެވެ. ފިރިހެނުން ތުނބުޅި ބުރިކުރީ ލެނިންގެ ސްޓައިލަށް ނުވަތަ ހިޓްލަރުގެ ފެޝަނަށް ފަހު މޫނުބުރުގާ ބޮޑުކޮށްގެންނެވެ. އަންހެނުން ދުއްވާލީ ހަމަ އެ ކަރަންޓަށް، “ޑިމޮކްރަސީ” ގެ ބެނާގެ ދަށުން އާންމުކޮށް ފާޅުވެގެންނެވެ.
މީޑިއާ ވެސް ވެގެން ދިޔައީ ކޮރަޕްޝަންގެ ވެހިކަލަކަށް ކަމަށާއި، ކޮންމެ އައުޓްލެޓެއް ވެސް ދުވެފައި ދިޔައީ “ހިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން” ގެ ދޮގު ލޭބަލްގެ ދަށުން އެންމެ ގިނައިން ފާޙިޝް އަމަލުތައް ވިޔަފާރި ކުރެވޭނީ ކޮންބައެއްތޯ ބަލަން ކަމަށެވެ. ޓެލެންޓް ކޮމްޕެޓިޝަންތަކާއި މޮޑެލިން ޝޯތަކާއި އަފްޣާން ސްޓާ ފަދަ ޕްރޮގްރާމްތަކުގައި ޒުވާން އަންހެނުން ސްކްރީންތަކުގައި ނަށާ މަންޒަރު ދައްކާލާފައި ވަނީ ޒަމާނީކަމުގެ ނަމުގައި އާންމު ދިރިއުޅުމުން ޙައްދުފަހަނަޅާފައިވާކަން ނަގައިގެންނެވެ.
ހަނދާންކުރަންޖެހޭ ކަމަކީ، ގެއްލިފައިވާ މި ބައިގަރުނުގައި، ހަގީގީ ޝިކާރައަކަށްވީ އަފްޣާނިސްތާނުގެ ރައްޔިތުން ނޫން އެހެން މީހަކު ނޫންކަމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމު އޮތީ، އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ވިޔަސް، ސަޤާފީ ގޮތުން ވިޔަސް، ތަޢުލީމީ ގޮތުން ވިޔަސް ފަޤީރުކަމުގެ ތެރެއަށް ޣަރަޤުވެފައެވެ. މަތީގައި ދީފައިވާ މިސާލުތަކަކީ ހަމައެކަނި ކޮތަޅުތަކެކެވެ؛ މި ޒަޚަމްތަކުގެ ފުރިހަމަ ހިސާބު ހެދުމަކީ އަލުން ގުނަން އަހަރުތަކެއް ނަގާނެ ކަމެކެވެ.
ޔަޤީންވާ ކަމަކީ ބައިގަރުނު ވީރާނާ ކަމެވެ. މިދިޔަ ވިހި އަހަރު އެކަނިވެސް އަފްޣާނިސްތާނަށް ބަދަލު ގެނެވުނީސް. މަގުތަކާއި ނެރުތައް ހަދައި، ގުދުރަތީ މުއްސަނދިކަން ބޭނުންކޮށް، ސިނާއަތްތައް ގާއިމް ކުރެވިދާނެ އެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ޚިޔާނާތްތެރި ލީޑަރުން ގައުމު ހިއްކައި، އެތައް މިލިއަން އަދި ބިލިއަން މީހުން ވެސް ޖީބަށް ވައްދައިގެން އެމީހުންގެ ރައްޔިތުންނަށް ތަކުލީފު އުފުލިގެން ދިޔައެވެ. “ޚިޔާނާތްތެރިއަކު އަބަދުވެސް ބިރުގަނޭ” މި ބަސްފުޅަށް ތެދުވެރިވެ، އެމީހުން ޤައުމު ދޫކޮށްލީ އޭގެ ހިސާބު ޖަހާ ވަގުތުކޮޅު، އިންސާފާއި ކުރިމަތިލާން ޖެހުމަށްވުރެ ފިލައިގެންނެވެ.
އަހަރެމެން އަފްޣާނިސްތާނުން އަހަރެމެންގެ އުމުރުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައި ހަނގުރާމައިގައި ހޭދަކޮށްފައިވާއިރު، އަހަރެމެންގެ ބިން ފިއްތާލީ ވަޒަންވެރިންނެވެ. އެހެނަސް މިއަދު އަފްޣާނިސްތާނުގެ އިސްލާމީ އެމިރޭޓް (އައިއީއޭ) ގެ ކާމިޔާބީއާއެކު، މާތްالله ގެ ރަޙްމަތުން، ރައްޔިތުންނާއި ބިމަށްވެސް އަމާންކަމާއި އަމާންކަން ވަނީ އަނބުރާ އައިސްފައެވެ. ޤޯޝް ޓެޕާ ކެނަލް، ކާސާ-1000، އަދި ޓާޕީ ފަދަ ބޮޑެތި ޤައުމީ މަޝްރޫޢުތައް ކުރިއަށްދާއިރު، މިއީ އުންމީދާއި ފުރުޞަތު ލިބިގެންދާ މަޝްރޫޢުތަކެކެވެ.
ފާއިތުވި ހަތަރު އަހަރު ތެރޭގައި މިނިސްޓްރީ އޮފް ޕަބްލިކް ވޯކްސް (އެމްޕީޑަބްލިއު) އިން ވަނީ ހާސް އަހަރުގެ ތަރިކައެއްގެ ބައެއް ކަމަށް ކިޔަން ޖެހޭ މަޝްރޫއުތަކެއް ކަމަށްވާ އިންތިހާއަށް ބޮޑު އިސްނެގުމެއް ދިރުވައި ތަންފީޒުކޮށްފަ އެވެ. މި ނިޢުމަތްތަކަށްޓަކައި އަޅުގަނޑުމެން ޝުކުރު އަދާކުރަން، އަދި އެ ނިޢުމަތްތަކުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެންނަނީ، އެންމެ ފަހުން އަފްޣާނިސްތާނުން ހަމަޖެހުމާއި، ކަރާމާތާއި، ދެމިއޮންނަ ކުރިއެރުމުގެ މަގަށް ފިޔަވަޅު އަޅާފާނެ ކަމުގެ ވަޢުދެކެވެ.
ގެއްލުން ބައި ގަރުނު
