ލިޔުންތެރިޔާ: އަބޫ ރައްޔާން ހަމީދީ
ބަދުރުގެ ބޮޑު ހަނގުރާމަ
ބަދުރު ހަނގުރާމައަކީ އިސްލާމީ ތާރީހުގައި ހިނގި ފުރަތަމަ ބޮޑު އަސްކަރީ ކުރިމަތިލުމުގެ ގޮތުގައި، މައްކާގެ ޤުރައިޝުންނާ ދެކޮޅަށް މުސްލިމުންނަށް ލިބުނު ނިންމާލަދޭ ކާމިޔާބީއެކެވެ. މި ކާމިޔާބީގެ ސަބަބުން ކުފުރުގެ ކިބުރުވެރިކަން ފުނޑުފުނޑުވެގެން ދިޔައީ، މުޝްރިކު ބާރުތަކުން މަދީނާގައި އިސްލާމީ ދައުލަތާ ދެކޮޅަށް ދެން ދުވަހަކުވެސް ނިންމާލަދޭ ކާމިޔާބީއެއް ނުލިބުމުންނެވެ.
މި ހަނގުރާމައިގެ މުހިންމުކަން ފުރިހަމައަށް ދެނެގަތުމަށްޓަކައި، މި ތާރީޚީ ބައްދަލުވުމަށް މެދުވެރިވި ސަބަބުތަކާއި، ހާދިސާތަކުގެ ތަރުތީބު ބެލުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ.
ސަބަބުތަކާއި ފަސްގަނޑު
މަދީނާގައި އިސްލާމީ ދައުލަތް ވަރުގަދަވެ، ވަށައިގެންވާ ޤަބީލާތަކާ މުޢާހަދާތައް ކަށަވަރުވަމުން ދިޔަވަރަކަށް، އެ ދައުލަތަށް ހަމަޖެހުމާއި ނުފޫޒު ލިބުނެވެ. އޭގެ އިތުރުން މުއްސަނދި ޤުރައިޝް ވިޔަފާރީގެ ޤާފިލާއެއް – ކުރިން އަލްއުޝައިރާގެ އެކްސްޕެޑިޝަންގައި މުސްލިމުންގެ އިންޓަސެޕްޝަނުން ސަލާމަތްވި – ސީރިޔާއިން މައްކާއަށް އެނބުރި އަންނަމުން ދިޔައެވެ. އެ ޤާފިލާ އެނބުރި އައުމުގެ އިންތިޒާރުގައި، ރަސޫލާ (ޞޢވ) އޭގެ ހަރަކާތްތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ބުއްދި އެއްކުރުމަށްޓަކައި، އިޙްތިރާމް ލިބިގެންވާ ދެ ޞަޙާބީން ކަމަށްވާ، ޙަލްޙަ ބިން އުބައިދު الله އާއި ޢަބްދުالله ބިން ޒައިދު (الله ރުހިވޮޑިގެންވާ) ފޮނުއްވިއެވެ.
އެ ޤާފިލާގައި އިންތިހާއަށް މުއްސަނދިކަން – ހާސް ޖަމަލުގެ މައްޗަށް ފަންސާސްހާސް ރަން ދީނާރު – ހަތިޔާރު އެޅި ސާޅީސް މީހުން ބެލެހެއްޓިއެވެ. މިއީ ސްޓްރެޓެޖިކް ފުރުސަތެއްގެ ގޮތުގައި ދެނެގަނެ، ރަސޫލާ ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ 313 ޞަޙާބީންގެ ބާރެއް ޖަމާކުރައްވައި، ހިޖުރައަށްފަހު ދެވަނަ އަހަރުގެ ރަމަޟާން މަހުގެ 12 ވަނަ ދުވަހު މަދީނާއިން ފުރައިގެން ދިޔައެވެ.
ހިލޭސާބަހަށް ބައިވެރިވުމާއި ތައްޔާރީތައް
އަސާސީ މަޤްޞަދަކީ ހަނގުރާމައިގައި ބައިވެރިވުމަށްވުރެ ބޮޑަށް ކާފަރު ހުއްޓުވުން ކަމުން، ބައިވެރިވުމަކީ ހިލޭސާބަހަށް ކުރެވޭ ކަމެކެވެ. ގިނަ އެކުވެރިން އުންމީދު ކުރީ ކުރިން ކުރި އެކްސްޕެޑިޝަންތަކާ އެއްގޮތަށް ނޮން ކޮންފްރޮންޓެޝަނަލް މިޝަނެއް ކަމަށާއި، މިއީ އެ ބާރުގެ ކުޑަ ސައިޒު ހާމަކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ފަހަތުގައި ތިބި މީހުންނަށް އިލާހީ އެއްވެސް ފާޑުކިޔުމެއް އަމާޒުކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.
އެކަލޭގެފާނު ވަޑައިގަތުމުގެ ކުރިން ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم، މަދީނާގައި ނަމާދު ކުރުމުގެ އިސްވެރިއަކަށް ޢަބްދުالله ބިން އުއްމުމަކްތޫމް (الله ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ) އައްޔަން ކުރެއްވިއެވެ. އާއްރައުހާއަށް ވަޑައިގަތުމާއެކު، އިދާރީ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި އަބޫ ލުބާބާ ބިން ޢަބްދުލް މުންދީރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު އެކަލޭގެފާނު އަނބުރާ ފޮނުއްވިއެވެ.
މުސްލިމް ލަޝްކަރުގެ އެކުލެވުންތަކާއި ސާމާނު
މުސްލިމް ބާރުތައް ތިބީ ކުޑަކުޑަ ވަސީލަތްތަކުންނެވެ.
– 313 ސިފައިން (އަޣުލަބިއްޔަތު އަންސާރު، 81–83 މުހާޖިރީންނާއެކު)
– 2 އަސް އަދި 70 ޖަމަލު (ކޮންމެ އަސް 2-3 ސައިކަލު ދުއްވާ މީހުންގެ މެދުގައި ހިއްސާކުރެވޭ)
– ކޮމާންޑް ސްޓްރަކްޗަރ:
– ޖުމްލަ ލީޑަރ: ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ
– އާންމު ދިދަ (ހުދު)
– މުހާޖިރީންގެ ދިދަ: ޢަލީ ބިން އަބީ ޠާލިބް ރަޟިޔަالله ޢަންހުގެ އަތުގައި ހިފައިގެން ހުރި ދިދަ
– އަންސާރު ދިދަ: ސަޢޫދު ބިން މުޢާޛު ރަޟިޔަالله ޢަންހު އިސްކޮށް ހުންނަވައިގެން
– ކަނާތު ފަރާތުން: ކޮމާންޑް ކުރެއްވީ އަލްޒުބައިރު ބިން އަލްއައްވާމް އެވެ
– ކަނާތު ފަރާތުން: އިސްކޮށް ހުންނަވަނީ އަލްމިޤްދާދު ބިން ޢަމްރު އެވެ
– ރިއަރ ގާރޑް ކޮމާންޑަރ: ޤައިސް ބިން ސަޢުސާ (الله ރުހިވޮޑިގަތުން)
ޚުދު ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ވެސް ޢަލީ އާއި އަބޫ ލުބާބާ ބިން ޢަބްދުލް މުންދީރު ރަޟިޔަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އާއި އެކު ޖަމަލެއް ހިއްސާކުރެއްވިއެވެ. ހަމައެކަނި ސައިކަލުގައި ދުއްވަން ދޫކޮށްލުމަށް އެކުވެރިން ހުށަހެޅުމުން އޭނާ އެކަމަށް ދެކޮޅު ހެދިއެވެ.
“ހިނގުމުގައި އަހަންނަށް ވުރެ ކަލޭގެ ބާރުގަދައެއް ނޫން، އަދި ކަލޭގެފާނަށް ވުރެ އަހަރެންނަށް ވެސް އެ ޘަވާބަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބޭނުންވެއެވެ.”
ޤުރައިޝް ޤާފިލާގެ އިސްވެރިޔަކީ އަބޫ ސުފްޔާން އެވެ. ދަތުރު ފެށުނީއްސުރެ މުޙައްމަދު (ޞޢވ) ގެ އަހުލުވެރިން އެ ޤާފިލާ އަތުލަން މަސައްކަތް ކޮށްފާނެ ކަމުގެ ޝައްކު ކުރެއްވިއެވެ. އެހެންކަމުން މުސްލިމް ބާރުތަކުގެ ވަޅުގަނޑަކަށް ވެއްޓިގެން ނުދިއުމަށްޓަކައި މަގުމަތީގައި ގިނަގިނައިން ސުވާލު ކުރެއްވިއެވެ. ހިޖާޒު ސަރަހައްދަށް ޤާފިލާ ވަދެގެން އައިއިރު އެމީހުން ތިބީ އާދައިގެ މަތިން ރައްކާތެރިކަމެއް ނޫނެވެ. ޤުރައިޝުންނާއި މަދީނާގެ ދައުލަތާ ދެމެދު އޮތް ދުޝްމަންކަމަށް ބަލާއިރު، އެކަކު އަނެކެއްގެ މުދާ ހިފެހެއްޓުމަކީ ހީވެސް ނުކުރާފަދަ ކަމެއް ނޫނެވެ.
އަބޫ ސުފްޔާން މި ވަގުތު އޭނާގެ ޖާސޫސީ ނެޓްވޯކް ވަރުގަދަ ކުރައްވައި، ވަރަށް އަވަހަށް މަދީނާންގެ ބާރުތަކުން އޭނާގެ ޤާފިލާ ހުއްޓުވަން ނިކުމެވަޑައިގެންނެވިކަން އެނގުނެވެ. ވަގުތުން ޤުރައިޝުންނަށް އެލާޓް ކުރުމަށްޓަކައި ގިނަ އަދަދެއްގެ ފައިސާއާއެކު ދަމްދަމް އަލް ޣިފާރީ މައްކާއަށް ފޮނުއްވައި، މުއްސަނދިކަން ހިމާޔަތް ކުރުމަށް ޖަމާޢަތް ކުރުމަށް އިލްތިމާސް ކުރެއްވިއެވެ.
ދަމްދަމް މައްކާއަށް ޑްރާމާ ގޮތަކަށް އައުމަކީ – ޖަމަލުގެ ނޭފަތް ކަނޑައި، ހެދުން ފަޅާލައި، ސެޑެލް ފުރޮޅާލުމަކީ – ފާޑުކިޔުންތެރި ޚަބަރުތައް ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި އަރަބި އާދަކާ އެއްގޮތެވެ. އޭނާގެ ރުއިމުގެ އަޑު މާލޭ ތެރޭގައި ގުގުމާލިއެވެ.
“އޭ ޤުރައިޝް! ތިބާގެ ޤާފިލާ – ތިބާގެ މުދަލަށް – މުޙައްމަދު (ޞޢވ) އާއި އޭނާގެ ޞަޙާބީންގެ ހަމަލާގެ ދަށުގައި! އަހަރެމެންނަށް އެހީތެރިވެދެއްވާ، ނޫނީ ތިބާއަށް ހުރިހާ އެއްޗެއް ގެއްލިގެންދާނެއެވެ!”
ޤުރައިޝް ކާފަރާއި މޮބިލައިޒޭޝަން:
(ކުރިއަށް އޮތީ… އިންޝާالله)
މުޙައްމަދު ނަބިއްޔާ (ޞޢވ) ގެ ހަނގުރާމަތައް: އިންސާނިއްޔަތަށް ލިބުނު ފިލާވަޅުތައް – 5 ވަނަ ބައި
