ޕާކިސްތާނުގައި ކްރިސްޓިއަން ސްޓޭޓެއް ގާއިމް ކުރުމުގެ ޕްލޭން

ޑރ ފަރުހާން

2002 ވަނަ އަހަރުގެ ޖޫން މަހު ޕާކިސްތާނުން އިއުލާން ކުރި ނިންމުމަކީ އެގައުމާއި ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ވެސް ގިނަ ބަޔަކު ހައިރާންކޮށްލި ނިންމުމެކެވެ.  ކޯޕަރޭޓް ދަނޑުވެރިކަން ކުރުމަށް އެތައް ހާސް އަކަފޫޓެއްގެ ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބިންތަކުގެ ކޮންޓްރޯލް ބައެއް ކޯޕަރޭޝަންތަކަށް ސަރުކާރުން ދިނުމުގެ ހުއްދަ ދީ، ބޭނުންވާ ހުރިހާ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރެއް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ވައުދުވި އެވެ.  އެ ކޮންސެޕްޓަކީ ސާދާ ކޮންސެޕްޓެއް: ޒަމާނީ ޓެކްނޮލޮޖީގެ ސަބަބުން ގައުމީ އުފެއްދުންތެރިކަން އިތުރުކުރެވޭނެ ފުޅާ ދަނޑުވެރިކަމުގެ ތަންތަން އުފެއްދުން.

ނަމަވެސް ފާހަގަ ކުރެވޭ ކޮމްޕްލިކޭޝަނެއް ކުރިމަތިވިއެވެ.  މިފަދަ ވިޔަފާރިތަކަށް ފުދޭވަރުގެ ބޮޑެތި ގޯތިތައް ލިބިފައިވަނީ ބޮޑެތި ބިމުގެ ވެރިންގެ އަތްމަތި މަދު ބަޔަކަށް ކަމުން ކުދި ދަނޑުވެރިން މުޅިން ބާކީކޮށްފައިވެ އެވެ.  ހުށަހެޅި ހައްލަކީ ބޮޑެތި ކޯޕަރޭޓް މެނޭޖްމަންޓްގެ ދަށުން ކުދި ހޯލްޑިންގްސް އެއްކޮށްލުމެވެ، މިއީ ދަނޑުވެރިކަން ޒަމާނީކޮށް، ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާ ކުރާނެ ކަމެއް ކަމަށް އޮފިޝަލުން ވިދާޅުވި އެވެ.

މި ސްކީމްގެ ދަށުން އިންވެސްޓް ކުރުމަށް ދައުވަތު ދިނީ ގިނައީ ހުޅަނގުގެ އިންވެސްޓަރުންނާއެކު ބައިނަލްއަގްވާމީ ކޮންގްލޯމެރޭޓްތަކަކަށެވެ.  ގިނަ ބަހުސްތަކަކަށް ފަހު ސަރުކާރުން ނިންމީ މަލްޓިނޭޝަނަލް ކޯޕަރޭޝަންތަކަށް ސީދާ ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބިން ގަތުމުގެ ހުއްދަ ދިނުމަށެވެ.  ނަމަވެސް ފެޑެރަލް ބޯޑް އޮފް ރެވިއު އިން ގާނޫނީ އިއުތިރާޒުތައް ފާޅުކުރުމުން ވަގުތީ ގޮތުން އެކަން ހުއްޓުވާފައިވެ އެވެ.

ޖޫން 20، 2002 ގައި ލ.  މިއީ، އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ގާނޫނީ ކަންބޮޑުވުންތައް ހައްލުކޮށް، އަދިވެސް ބޭރުގެ އިންވެސްޓްމަންޓަށް ހިތްވަރު ލިބިގެންދާނެ ކަމެކެވެ.

އެ ދުވަސްވަރުގެ އަސްކަރީ ލީޑަޝިޕުން ވަނީ ޕާކިސްތާނުގެ ދަނޑުވެރިކަމުގެ ކުރިއެރުމަށް ތަސައްވުރު ބޮޑު އަދި ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ފިޔަވަޅެއްގެ ގޮތުގައި ތައުރީފުކޮށްފަ އެވެ.  އެމީހުން ބުނަމުން ދިޔައީ ކޯޕަރޭޓް އިންވެސްޓްމަންޓުން ޒަމާނީ އުކުޅުތަކާއި ބޭރުގެ ރައުސުލްމާލާއި ރަށްރަށުގެ މުޖުތަމައުތަކަށް ތަނަވަސްކަން ލިބިގެންދާނެ ކަމަށެވެ.  އެކަމަކު މިނިވަން އިލްމުވެރިންނާއި ގައުމީ ލޯބިވެރިން، މާޒީގެ ތަޖުރިބާގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ބޮޑެތި އިންޒާރުތަކެއް އަޑުއަހާފައިވެ އެވެ.  އެމީހުން ބިރުގަތީ ބޭރުގެ މިލްކުވެރިކަން، ކުއްޔަށް ދިނުމުގެ ވަސްވާހުގައި ވެސް، ޕާކިސްތާނުގެ އިސްތިގުލާލު މަޑުމަޑުން ގިރާވެދާނެތީ އެވެ.  މި އެލާމް ޖަހާ މީހުން އަވަސް އަވަހަށް އެއްފަރާތްކޮށް ނުވަތަ ބަދުނާމު ކުރެވުނެވެ.

ފާޑުކިޔުންތެރިން އިޝާރާތް ކުރީ ކިޔައިދޭ ތާރީޚީ ޕެރެލަލަކަށެވެ.  ގާތްގަނޑަކަށް އަށް ދިހަ އަހަރު ވަންދެން ފަލަސްތީނަކީ އުސްމާނީ ޚިލާފަތުގެ އަތޮޅަކަށް ވެފައި، ޔަހޫދީންނަށް މާތް ތަންތަނަށް ޒިޔާރަތް ކުރުމުގެ ހުއްދަ ލިބުނު ނަމަވެސް ބިން ގަތުމާއި ދާއިމީ އާބާދީތައް ގާއިމް ކުރުން ވަރަށް ބޮޑަށް މަނާކުރި އެވެ.  އުސްމާނީ ވެރިންނަށް ޒަޔަނިސްޓުންގެ ޝައުގުވެރިކަން ވިސްނުނީ މަޑުމަޑުން އެ ސަރަހައްދުގައި ވަޒަންވެރިވެ އިސްރާއީލް ކިޔާ ދައުލަތެއް ގާއިމް ކުރުމެވެ.

ސުލްތާން އަބްދުލް ހަމީދު ދެވަނަ އަމިއްލައަށް އޭނާގެ ހަނދާންތަކުގައި ރެކޯޑްކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގެ ޒަޔަނިސްޓް ޖަމިއްޔާގެ ލީޑަރު ތިއޯޑަރ ހަރޒްލް ވަނީ ޔަހޫދީން މަދު އާބާދީއަކަށް ފަލަސްތީނުގައި ބިން ގަތުމުގެ ހުއްދައަށް އެދި އަމިއްލައަށް އެތައް ފަހަރަކު ބައްދަލުކޮށްފައެވެ.  ސުލްޠާން ސީދާ ދެކޮޅު ހެދިއެވެ.  ހަރޒްލް ޗެކަކާއި ބޮޑު އަދަދެއްގެ ފައިސާއެއް ހުށަހެޅުމުން ސުލްތާން އަބްދުލް ހާމިދު އޭނާއަށް ހަރުކަށިކޮށް ފާޑުކިޔައި، “އަހަރެންގެ އުމުރުގައި މިކަން ދުވަހަކުވެސް ނުވާނެ” ކަމަށް އިއުލާން ކުރެއްވި އެވެ.  އެއަށްފަހު އޭނާ އަނެއްކާވެސް ހަރޒްލްއާ ބައްދަލުކުރަން ދެކޮޅު ހެދިއެވެ.

އޭގެ މާގިނަ އިރުތަކެއް ނުވެ، ސުލްޠާން ވެރިކަމުން ދުރުކުރުމަށް ސިޔާސީ ހަރަކާތެއް އުފެދިގެން ދިޔައެވެ.  އޭނާ ވެރިކަމުން ދުރުކޮށް ގޭބަންދަށް ބަދަލުކުރި އެވެ.  ފަހުން އޭނާގެ ހަނދާންތަކުގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތުގައި އޭނާ ވެރިކަމުން ދުރުކުރުމުގެ ރޭވުމުގައި ޔަހޫދީންގެ ދައުރެއް ވަރުގަދަ ކަމަށާއި، އޭނާ މަގާމުން ދުރުކުރުމުގައި ބައިވެރިވި ތުރުކީގެ ލަފާދޭ މަޖިލީހުގެ އެއް މެންބަރަކީ ޔަހޫދީ މީހެއް ކަމަށެވެ.  1920 ވަނަ އަހަރު އުސްމާނީ ޚިލާފަތު ވެއްޓުމަށްފަހު ފަލަސްތީން މުސްލިމުންގެ ބާރުގެ ދަށުން ވެއްޓިގެން ދިޔައެވެ.  އިނގިރޭސިން އެތަން ހިފެހެއްޓިއިރު، އެމީހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ޔަހޫދީންގެ ހިޖުރައާއި ވަޒަންވެރިވުން ފެށުނީ ވަރަށް ގަދައަޅައިގައެވެ.

ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ޔަހޫދީން އައިސް ބިން ގަނެ، އާބާދީތައް ގާއިމްކުރިއެވެ.  ހާލަތުގެ ބޮޑުކަން ދެނެގަނެ، އިސް މުސްލިމް އިލްމުވެރިން ވަނީ ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުން ޔަހޫދީންނަށް ބިން ވިއްކުމަކީ އިސްލާމީ ޝަރީއަތުގެ ދަށުން ގާނޫނާ ހިލާފު ކަމެއް ކަމަށް ކަނޑައަޅައި ފަތުވާއެއް ނެރެފަ އެވެ.  ބިން ވިއްކައިގެން ޤުދުސް ގެއްލި، ޔަހޫދީ ދައުލަތެއް ޤާއިމުކުރުމަށް މަގުފަހިވެގެންދާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު އެމީހުން ދިނެވެ.

މި ފަތުވާގެ ތަފްޞީލު ޙަކީމް އަލްއުއްމާ މައުލާނާ އަޝްރަފް އަލީ ތަންވީ ލިޔުއްވާފައިވާ ބަވާދިރުލް ނަވާދިރު އިން ލިބިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ.  އެކަމަކު ޢިލްމުވެރިންގެ އިންޒާރުތަކަށް އަޅާނުލެވުނެވެ.  ޔަހޫދީން ބިމުގެ އަގު ދެގުނައާއި ތިންގުނައަށް ހުށަހެޅިއިރު، ފައިސާގެ ވަސްވާހުގައި ފަލަސްތީނުގެ ގިނަ ބަޔަކު މަނާކުރި ނަމަވެސް ބިން ވިއްކާލިއެވެ.  ނަތީޖާ މިއަދު ފެންނަނީ: ފަލަސްތީނުގެ ބޮޑު ބައެއް އޮތީ ޔަހޫދީންގެ އިސްވެރިކަމުގެ ދަށުގައެވެ.  އެ ބިމުގައި އިސްރާއީލުގެ ދައުލަތް ބިނާވެ، ފަލަސްތީނު މީހުން އަރުވާލެވިގެން ދިޔައީ އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ވަޒަނުގައި ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ.

މި ތާރީޚުން ސާފު ފިލާވަޅެއް ލިބިގެންދާއިރު، އަދިވެސް ޕާކިސްތާނުން ވެސް ފެންނަނީ ހަމަ އެ ގޯސްތައް ތަކުރާރު ކުރަމުންދާތަނެވެ.  ފަހުގެ ރިޕޯޓްތަކުގައި ވާހަކަ ދައްކަނީ ޕާކިސްތާނުގެ ބިމުގައި ޚާނޭވާލުން ފެށިގެން ސިއަލްކޯޓާ ހަމައަށް “ކްރިސްޓިއަން ސްޓޭޓެއް” އުފެއްދުމުގެ ޕްލޭނެއްގެ ވާހަކަ އެވެ.  ފެންޓަސީއެއްގެ ގޮތުގައި ގިނަ ބަޔަކު ބާތިލްކުރި ކަންތައް ބިންމަތީގައި ބައްޓަންވަމުން އެބަދެއެވެ.  ރަސްމީކޮށް ގަބޫލުކުރާ ތިރީސް ކްރިސްޓިއަން ކޮލޮނީ މިހާރުވެސް މި ސަރަހައްދުގައި އުފެދިފައިވާއިރު، އާ އާބާދީތައް ވަރަށް ހަލުވިކަމާއެކު އުފެދިފައިވެއެވެ.  މި ދުވެލީގައި އެމީހުންގެ އަދަދު މަސްތަކެއްގެ ތެރޭގައި އެތައް ސަތޭކައަކަށް އަރާފާނެއެވެ.

އޮބްޒާވަރުން ފާހަގަކުރާ ގޮތުގައި 2002 ވަނަ އަހަރުގެ ނިންމުމުގެ ދަށުން ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބިން ލިބުނު މަލްޓިނޭޝަނަލް ކޯޕަރޭޝަންތަކާއި، ޔަހޫދީ އަދި ކްރިސްޓިއަން އިންވެސްޓަރުންގެ ޖޮއިންޓް ވެންޗާތައް މިހާރު މި ތަރައްގީތަކާ ގުޅިފައިވެ އެވެ.  ބޮޑެތި ކޯޕަރޭޓް ލީސްތަކާއި މުޅި ޕަންޖާބުގައި ޚުދު ކްރިސްޓިއަން ކޮލޯނީތައް އުފެދުމުން ޕާކިސްތާނުގެ ތެރޭގައި ކްރިސްޓިއަން ދައުލަތެއްގެ ބިންގާ އަޅަމުންދާ ކަމާމެދު ޝައްކެއް ނެތެވެ.

ބިން ވިއްކުމަށްވުރެ ކުއްޔަށް ދީފައިވީނަމަވެސް ސަރުކާރުން އެއްވެސް ޙައްދެއް ކަނޑައެޅީ އަކަފޫޓާއި ކުއްޔަށް ދޫކުރާ މުއްދަތަށެވެ.  ޢަމަލީގޮތުން ބަލާއިރު މިކަމުން މާބޮޑު ތަފާތެއް ނުފެނޭ، ދިގުމުއްދަތުގެ ނުރައްކާ ހަމަ އެގޮތުގައި އޮތުމުންނެވެ.

ޕާކިސްތާނުގައި މިހާރުވެސް މިކަމުގެ ނަމޫނާއެއް އެބައޮތެވެ.  ޕާކިސްތާން އުފެދުމަށްފަހު ޕަންޖާބުގެ އިނގިރޭސި ގަވަރުނަރު ޗިނިއޯޓް ކައިރީގައި އޮންނަ ޗެނަބް ކޯރުގެ ބިން ކުއްޔަށް ދީފައިވަނީ ޤާދިޔާނީ ޖަމާޢަތަށް ކަމަށާއި އެމީހުން ރަބްވާ ޓައުން ޤާއިމުކުރި ކަމަށެވެ.  ފަހުން ޚަތުމް-އެ-ނޫބުއްވަތު ހަރަކާތުގެ ޑިމާންޑްތަކާ ގުޅިގެން އޭގެ ނަން ޗެނަބް ނަގަރ އަށް ބަދަލުކުރިއެވެ.  ރަސްމީކޮށް އެ ބިން ކުއްޔަށް ދީފައި އޮތީ “އަހުމަދުއްޔާ ޖަމިއްޔާގެ ރައީސް” އަށް ނަމަވެސް އަމަލީ ގޮތުން އެ ބިން ހިންގަނީ މުސްލިމުން ނުދިރިއުޅެފާނެ ހާއްސަ ޤާދިނީ އެންކްލޭވްއެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.  ދައުލަތެއްގެ ތެރޭގައި ދައުލަތެއްގެ ގޮތުގައި ޙަރަކާތްތެރިވާއިރު، އާންމުންގެ އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހުނު ނަމަވެސް، ދައުލަތުގެ ޚާއްޞަ ޙާލަތު އެގޮތުގައި ދެމިއޮވެއެވެ.

ޕާކިސްތާނުގައި އަސްކަރީ އަދި ޖާސޫސީ އިދާރާތަކުން ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވަންދެން އެގައުމާއި އެގައުމުގެ ސިޔާސީ މުއައްސަސާތައް ރަހީނުކޮށްފައިވެ އެވެ.  ދިވެހިރާއްޖެއާއި ބޭރުގެ މިފަދަ ރޭވުންތައް ވިސްނައި ކުރިއަށް ގެންދާނީ އެމީހުންނެވެ.  އެހެންކަމުން މި ނުރައްކާ ދެނެގަނެ، އެކަމާ ކުރިމަތިލުމަށް ކަނޑައެޅިގެން ޢަމަލުކުރުމުގެ ޒިންމާ އޮތީ ޕާކިސްތާނުގެ މުސްލިމް ރައްޔިތުންނާއި ޤައުމީ ލޯބިވާ ހުރިހާ ރައްޔިތުންގެ މައްޗަށެވެ.

ޕާކިސްތާން އުފެދުނީ އިސްލާމްދީނުގެ ނަމުގައި.  އެ ޤައުމުގެ ރައްޔިތުން ދުވަހަކުވެސް ބޭރުގެ މަސްލަހަތަށް ވިއްކުމަށް ނުވަތަ ކުއްޔަށް ނުވަތަ ޤާނޫނުން، އަމިއްލަ ނޫން މުސްތަޤްބަލަކަށް ހަވާލުކުރުމަށް ފުރުޞަތު ދީގެން ނުވާނެއެވެ.