ލިޔުނީ: އެހުސާން އަރަބް
އިސްލާމީ ސިޓީތައް ނައްތާލުން
އައިއެސް ޚަވާރިޖުން ކާފަރު ދުނިޔެއަށް ކޮށްދީފައިވާ އެންމެ މުހިންމު އެއް ޚިދުމަތަކީ މުސްލިމުންގެ އާބާދީ ބޮޑު ސިޓީތަކާއި ސަރަހައްދުތައް ނިޒާމީ ގޮތެއްގައި ނައްތާލުމެވެ. މި ހަރުކަށި ފިކުރުގެ މީހުން ފައި ޖެހުނު ކޮންމެ ތަނެއްގައި ވެސް، އެއް ޒަމާނެއްގައި ކުރިއަރަމުން އައި މި އާބަން ސެންޓަރުތަކުގެ ބިމާއި އައިޑެންޓިޓީތަކަށް އަސާސީ ބަދަލުތަކެއް ގެނެސް، އަލުން ބިނާކުރުން ގާތްގަނޑަކަށް ނުކުރެވޭ ވަރަށް ފުޅާ ހާދަރުތަކެއް ދޫކޮށްލި އެވެ.
އައިއެސްގެ ޚަވާރިޖުން ކުރިމަތިވި ފަނާކުރަނިވި މިންވަރު ސިއްސުވާލާފަދައެވެ. ކްރިޓިކަލް އިންފްރާސްޓްރަކްޗާތަކާއި، ދިރިއުޅޭ ގެތަކާއި، ސިއްހީ ހިދުމަތްދޭ ތަންތަނާއި، ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި، ތާރީހީ އާސާރީ ބިނާތަކާއި، ސްކޫލްތަކާއި، މިސްކިތްތައް ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ހަލާކުވެ ނުވަތަ މުޅިން ނައްތާލާފައެވެ. މި ގަސްތުގައި ކުރި ފަނާކުރުންތަކުގެ ސަބަބުން ޖިސްމާނީ އޮނިގަނޑުތައް ފޮހެވިގެން ނޫނީ މި ސަރަހައްދުތަކުގެ ސަގާފީ އަދި ތާރީޚީ ތަރިކަ ވެސް ފޮހެވިގެން ދިޔައެވެ.
މި ފަނާވުމުގެ އެންމެ ހިތާމަވެރި އެއް މިސާލަކީ އިރާގުގެ ދެވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު ސިޓީ އަދި އިގްތިސާދީ އަދި ސަގާފީ މުހިންމު މަރުކަޒެއް ކަމަށްވާ މޫސުލްގައެވެ. ދެ މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންގެ އާބާދީއެއް އޮންނަ މޫސުލްއަށް އައިއެސްގެ ކޮންޓްރޯލްގެ ދަށުން އިންތިހާއަށް ގެއްލުން ލިބުނެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް %80 އޭގެ ހުޅަނގު ސަރަހައްދުތައް، ޚާއްޞަކޮށް އޭގެ ޤަދީމީ ޑިސްޓްރިކްޓްތައް ކުޑަވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ކޮތަޅުތަކަކަށެވެ.
ގެއްލުންތަކުގެ ތެރޭގައި ނޫރުއްދީން މަޙްމޫދު ޒެންގީގެ ވެރިކަމުގައި މީލާދީން 1172 ވަނަ އަހަރު (6 ވަނަ ހިޖުރީ ޤަރުނު) ބިނާކުރި އައިކޮނިކް އަލްޙަދުބާ މިނާރެޓާއި އަލްނޫރީ މިސްކިތް ހިމެނެއެވެ. އިސްލާމީ ތާރީޚާއި އާކިޓެކްޗާގެ ރަމްޒުތަކެއްގެ ގޮތުގައި 840 އަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަހު ހުރި މި ސްޓްރަކްޗަރތައް ވަނީ 2017 ވަނަ އަހަރު އައިއެސްގެ އަތުން އެ ސިޓީ އަނބުރާ ހޯދުމަށް ކުރި ހަނގުރާމައިގައި ނައްތާލާފައެވެ.
މިފަދަ ނަސީބެއް އައިއެސްގެ ޚަވާރިޖުގެ ނުބައި ޙާޟިރީގެ ޝިކާރައަކަށް ވެވުނު އަނެއް ސިޓީ ކަމަށްވާ ސީރިއާގެ ރައްޤާއަށް ވެސް ކުރިމަތިވި އެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް %70-80 ސިޓީ މުޅިން ހަލާކުވެ، 11،000 އަށް ވުރެ ގިނަ ގެ – ސީރިއާގެ ތަކުލީފު އުފުލަމުންދާ މުސްލިމް އާބާދީއަށް ހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދީފައިވާ – ކޮތަޅުތަކަކަށް ބަދަލުވި އެވެ. އެ ފަނާވުން ފުޅާވެފައިވަނީ ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި ސްކޫލްތަކާއި އެހެނިހެން މުހިންމު އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރތަކަށެވެ.
ލީބިޔާގެ ސިރްޓޭގައިވެސް އައިއެސްގެ ޚަވާރިޖުން އެމީހުންގެ ކިޔާ ޚިލާފަތު ފުޅާކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔައިރު، ހަމަ އެ ފަނާކުރަނިވި އުސޫލު ތަކުރާރުވިއެވެ. ކުރު މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި މާލޭގެ %60-70 ހަލާކުވެ، މީހުން ދިރިއުޅޭ އަވަށްތަކާއި އާބަން އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ – މަގުތަކާއި ހޮސްޕިޓަލްތައް ފަދަ ތަންތަން މުޅިން ފޮހެވިގެން ދިޔައެވެ.
އައިއެސްގެ ކޮންޓްރޯލްގެ ދަށުގައިވާ އެންމެ ފަހުގެ އެއް ސަރަހައްދު ކަމަށްވާ ސީރިއާގެ ކުޑަ ރަށެއް ކަމަށްވާ އަލްބަޣޫޒް ފައުޤާނީގައި ވެސް ކެތްތެރިކަމެއް ނެތް ހަނގުރާމަތަކާއި ފުޅާދާއިރާއެއްގައި ގެއްލުންތަކެއް ލިބުނެވެ. އެ ޖަމާއަތުގެ ހަރުކަށި ފިކުރުގެ ސަބަބުން އުފެދުނު މި ކޯޅުންތަކުގެ ސަބަބުން ރަށުގެ %90 ތަޅާލައި، ގިނަ ގެތަކާއި މަގުތައް ފަނާވެގެން ދިޔައެވެ.
ސީރިއާގެ ހަލަބް އާއި ޑެއިރް އެޒް ޒޯރ އި އިޓްން ފަދަ ސިޓީތަކުގެ އިތުރުން އިރާގުގެ ރަމާދީ އާއި ފަލޫޖާ – ގިނައިން ސުންނީ މީހުން ދިރިއުޅޭ ސަރަހައްދުތައް – ވެސް އައިއެސްގެ ވެރިކަމުގެ ދަށުން ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބުނެވެ. މި ސަރަޙައްދުތަކުގެ މުހިންމު އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ނައްތާލެވި، މި ޖަމާޢަތްތަކުގެ އިޖުތިމާޢީ ފޭރާން ފަޅައިގެން ދިޔައެވެ. އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް މި އިސްލާމީ ސިޓީތައް ހަލާކުވެ، އެ ސިޓީތަކުގެ ތާރީޚާއި މުސްތަގުބަލު ފުނޑުފުނޑުވެގެން ދިޔައީ އައިއެސްގެ ޚަވާރިޖުގެ އަމަލުތަކުންނެވެ.
އައިއެސްގެ ޚަވާރިޖުގެ ތަރިކައަކީ އެއްވެސް ތަފާތެއް ނެތް ފަނާކުރަނިވި ތަރިކައެއް ކަމަށާއި، މަރާމާތު ކުރަން ޖީލުތަކެއް ނަގާނެ ފަނާވުމުގެ ފިޔަވަޅެއް ދޫކޮށްލާފައިވާ ތަރިކައެކެވެ. އެމީހުންގެ އަމަލުތައް އަމާޒުކޮށްފައިވަނީ ހަމައެކަނި ޖިސްމާނީ އޮނިގަނޑުތަކަށް ނޫން ކަމަށާއި، މުސްލިމް ދުނިޔޭގެ ސަގާފީ، ތާރީޚީ، އަދި ރޫޙާނީ އައިޑެންޓިޓީ ފޮހެލުމަށް ވެސް މަސައްކަތްކޮށް، މިޒަމާނުގައި ފަނާކުރަނިވި ބާރެއްގެ ގޮތުގައި އެ ޖަމާއަތުގެ ދައުރުގެ ހިތާމަވެރި ހަނދާންތަކެއް ލިބިގެން ދިޔައެވެ.
ދާޢިޝީ ޚަވާރިޖް : އިސްލާމްދީނާ ދެކޮޅަށް ހުޅަނގުގެ އާ ހަތިޔާރު – 7 ވަނަ ބައި
