މުހައްމަދު ޔޫސުފް ބަދްރީ
އަފްޣާނިސްތާނުގެ އިސްލާމިކް އެމިރޭޓް (އައިއީއޭ) ގެ ސިޔާސީ ހަޔާތުގެ އާ ބާބަކަށް ވަދެ، ނާޒުކު ކަންކަމާއި ފައިދާހުރި ޚާރިޖީ ސިޔާސަތެއްގެ ބިންގާ އެޅިއްޖެ އެވެ. މި އުސޫލުގެ ސަބަބުން ސަރަހައްދީ ޑިޕްލޮމެޓިކް ޖާގަ ހުޅުވިގެން ދިއުމާއި އެކު އަފްޣާނިސްތާނުގެ ބައިނަލްއަގްވާމީ ޝަރުއީ ކަމާއި، އިގްތިސާދީ ދިރުމާއި، ބިނާކުރަނިވި ދުނިޔޭގެ ގުޅުންތަކަށް ތާޒާ މަގުތަކެއް ވެސް ލިބިފައިވެ އެވެ. އެއީ ވިސްނުންތެރިކަމާއި، ބެލެންސްއާއި، ތަޞައްވުރުގެ ސާފުކަމުން މަގުދައްކައިދޭ ލީޑަރޝިޕެއް، އެކަހެރިކަމުގެ ބަދަލުގައި މަޝްވަރާއާއި ދުރުމިން ބަދަލުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރާ ލީޑަރޝިޕެކެވެ.
ފާއިތުވި މަދު އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި އައިއީއޭގެ ޑިޕްލޮމެޓިކް ރީޗް މުޅި ސަރަހައްދުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ވަރަށް ފުޅާވެފައިވެ އެވެ. އެގައުމުގެ ބޭރުގެ ގުޅުންތައް މިހާރު ހީވަނީ ދުނިޔެއާ ކަނޑާލެވިފައިވާ ސަރުކާރަކާ ނުލައި، އަމިއްލަ ނަފްސަށް ޔަގީންކަން ލިބިފައިވާ އަދި އިހުތިރާމް ލިބިގެންވާ ދައުލަތެއްގެ އެންގޭޖްމަންޓްތަކާ އެއްގޮތަށެވެ. ކާބުލްގައި ބޭރުގެ ބައެއް އެމްބަސީތައް އަލުން ހުޅުވުމާއި، ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި އަފްޣާނިސްތާނުގެ ޑިޕްލޮމެޓިކް މިޝަންތައް ހިންގުން ކުރިއަށް ގެންދިއުމާއި، އަފްޣާނިސްތާނުގެ ރައްޔިތުންނަށް ވިސާއާއި ކޮންސިއުލަރ ޕްރޮސީޖަރތައް ފަހިކޮށްދިނުމަކީ އަފްޣާނިސްތާނާއި ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢާ ދެމެދު އިތުބާރު ބޮޑުވުމެވެ.
އެންމެ މުހިއްމު ކުރިއެރުންތަކުގެ ތެރޭގައި ބޭރުގެ އިންވެސްޓްމަންޓްތައް ގެނައުމުގެ މަސައްކަތް ވަނީ ހިމެނިފައެވެ. އައިއީއޭ އިން ވަނީ ސެކިއުރިޓީ ފޯރުކޮށްދީ، ސްޓްރީމްލައިންޑް ރެގިއުލޭޓަރީ އަދި އިންސްޓިޓިއުޝަނަލް ފްރޭމްވޯކެއް ގާއިމްކޮށް އިންވެސްޓަރުންނަށް ޔަގީންކަން ދިނުމަށް މަސައްކަތްކޮށްފަ އެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ޗައިނާ، ރަޝިޔާ، ގަތަރު، ތުރުކީ އަދި އެހެނިހެން ގައުމުތަކުގެ ކުންފުނިތަކާއި ވިޔަފާރިވެރިން ވަނީ އަފްޣާނިސްތާނުގެ ހަކަތައާއި އިންފްރާސްޓްރަކްޗާއާއި މައިނިންއާއި ދަނޑުވެރިކަމާއި އިމާރާތްކުރުމުގެ ދާއިރާއިން ފުރުސަތުތައް ހޯދަން ފަށާފައެވެ.
ހަމަ އެހާމެ މުހިންމު ކަމަކީ އަފްޣާނިސްތާނުގެ އެތެރޭގެ އުފެއްދުންތައް ބައިނަލްއަގްވާމީ މާކެޓްތަކާ ގުޅުވައިލުމަށް ކުރެވުނު މަސައްކަތެވެ. މިއަދު އަފްޣާނިސްތާނުން އެކްސްޕޯޓްކުރާ ހިކި މޭވާ، ޕައިން ނަޓްސް، ކާޕެޓް، ބޭސްވެރި ގަސްގަހާގެހި، އަދި އެހެނިހެން ލޯކަލް މުދާތައް މެދުތެރޭ އޭޝިއާ، ޗައިނާ، އިންޑިއާ، އަދި ގަލްފް ސްޓޭޓްތަކުން ގަވާއިދުން ގަންނަ މީހުން ހޯދަމުންދެއެވެ. މި އެކްސްޕޯޓްތަކަކީ ގައުމީ އިގްތިސާދަށް ދިރުމެއް ލިބިގެންދާ މަސްދަރަކަށް ވެފައިވާއިރު، އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ވެސް ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ހަމަޖެހުމާއި އުންމީދީ ކަމެއް ގެނެސްދީފައިވާ ކަންކަމެވެ.
ބައިނަލްއަޤްވާމީ އަދި ސަރަޙައްދީ ޖަލްސާތަކުގައި އައިއީއޭގެ ހީވާގި ބައިވެރިވުމަކީ އެ ކުންފުނީގެ ޑިޕްލޮމެޓިކް ޕްރޮފައިލް އިތުރަށް ހަރުދަނާވެފައިވާ ކަމެކެވެ. ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް މިސާލަކީ ރަޝިޔާގައި ބޭއްވި މޮސްކޯ ފޯމެޓް ބައްދަލުވުމުގައި އަފްޣާނިސްތާނުގެ ފޮރިން މިނިސްޓަރު މައުލާވީ އަމީރު ޚާން މުއްތާގީ ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތުން އެގައުމު ތަމްސީލު ކުރެއްވި އެވެ. މި ބައްދަލުވުމުގައި ސަރަހައްދީ ދައުލަތްތަކުގެ މެދުގައި ދެފަރާތުގެ ވިސްނުން ފުޅާކޮށް، ސުލްހައާއި އެއްބާރުލުމާއި ހިއްސާގެ ތަރައްގީއަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށް އައިއީއޭ އިން ތައްޔާރަށް އޮތްކަން ފާހަގަކޮށްފައިވެ އެވެ.
އަނެއް މުހިންމު މައިލްސްޓޯނަކީ އިންޑިއާ ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ ދައުވަތަކަށް މިނިސްޓަރު މުއްތަޤީ އިންޑިއާއަށް ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅެވެ. އިންޑިއާގެ މިނިސްޓްރީ އޮފް އެކްސްޓާނަލް އެފެއާޒުން ހޫނު ތަރުހީބާއި މަތީ ފެންވަރުގެ ޕްރޮޓޮކޯލް ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ ދެގައުމުގެ މެދުގައި އާ މަރުހަލާއެއްގެ އިޝާރާތެކެވެ. ދެ ފަރާތުން ވެސް ވަނީ ޑިޕްލޮމެޓިކް ގުޅުން މަތިކުރުމާއި، ވިޔަފާރިއާއި މެޑިކަލް ކޯޕަރޭޝަން ފުޅާކުރުމާއި، ޓްރާންސިޓް މަގުތައް ތަރައްގީކުރުމާއި، ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ބަދަލުކުރުންތަކަށް މަގުފަހިކުރުމާ ބެހޭގޮތުން މަޝްވަރާކޮށްފައެވެ. މި ދަތުރުފުޅަކީ ވަކި އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކުން އަފްޣާނިސްތާން އެކަހެރި ކުރަން މަސައްކަތް ކުރި ނާޒުކު ވަގުތެއްގައި ނަމަވެސް އައިއީއޭގެ މިންކުރެވުނު ޑިޕްލޮމެސީން އެ މަސައްކަތްތައް ނިއުޓްރަލައިޒްކޮށް އިތުބާރު ހުރި ސަރަހައްދީ އެކްޓަރެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް މަގާމު ވަރުގަދަ ކުރުމަށް އެހީތެރިވެދިނެވެ.
މިއަދު އައިއީއޭގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތަށް މަގުދައްކައިދެނީ “އެންގޭޖްމަންޓް މެދުވެރިކޮށް ޝަރުއީ ގޮތުން” އުސޫލެވެ. އެއީ ކުރިމަތިލުން ނޫން ނަމަވެސް ގުޅުން، އަފްޣާނިސްތާނުގެ ރައްޔިތުންގެ އުންމީދުތައް ފުއްދައިދޭ އުސޫލެއް ކަމަށާއި، އޭގެ އައިޑެންޓިޓީއާއި އީމާންތެރިކަމާއި މިނިވަންކަމާމެދު ފަޚުރުވެރިވާ، އަދިވެސް ދުނިޔޭގެ މައިދާނުގައި އެއްބާރުލުން ދިނުމަށް ހުޅުވާލެވިފައިވާ ގައުމެއްގެ ތަސްވީރެއް ހުށަހަޅައިދޭ އުސޫލެކެވެ.
އައިއީއޭ އިން ވަނީ ހަމައެކަނި ނިޔަތް އިއުލާން ކުރުމުން ވެސް ކުރިއަށް ގޮސްފަ އެވެ. ވަރުގަދަ، އަމަލީ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ތެރެއިން، އިތުބާރާއި އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް އިޙްތިރާމް ކުރުމުގެ މާހައުލެއް އުފެދިފައިވެއެވެ. މި މަސައްކަތްތަކުން ސާފު މެސެޖެއް ފޯރުކޮށްދެއެވެ: އަފްޣާނިސްތާން ވަނީ ސަރަޙައްދީ އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގުޅުންތަކުގެ ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ފޭރާމުގައި ޤާބިލު، އިޙްތިރާމް ލިބިގެންވާ، އަދި ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ބައިވެރިއަކަށް ވެފައެވެ.
މިނާފާއި އެކަމު ކާޢ: އައިއީއޭގެ އިމަރޖިންގ ފޮރިން ޕޮލިސީ
