ލިޔުންތެރިޔާ: ޒިޔާ ބާރީ
ޚަވާރިޖު އުފެދުން ފެށިގެން އައީ ހިޖުރައިން 37 ވަނަ އަހަރު (މީލާދީން 657 ވަނަ އަހަރު) ޙަޟްރަތު ޢަލީ (الله ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ) އާއި ޙަޟްރަތު މުޢާވިޔާ ބިން އަބީ ސުފްޔާން (الله ރުހިވޮޑިގެންވާ) އާއި ދެމެދު ހިނގި ސިއްފިން ހަނގުރާމައިގެ ތެރެއިންނެވެ.
ދެ ލީޑަރުން ވެސް އާބިޓްރޭޝަން (ތަހުކީމް) އަށް ރުހުން ދިން ހަނގުރާމައިގެ ނިމުމާ ގާތަށް ދިޔައިރު، ހަޒްރަތު އަލީގެ ލަޝްކަރުގެ ގްރޫޕަކުން ވަކިވެ، އެ ނިންމުމަކީ އިސްލާމްދީނާ ޚިލާފު ނިންމުމެއް ކަމަށް ކުށްވެރިކުރި އެވެ. އެމީހުން ޕޮޒިޓް ކުރި ގޮތުގައި އިންސާނީ އާބިޓްރޭޝަން އަކީ އެކަލާނގެ ވެރިކަމަށް އަރައިގަތުމެއް ކަމަށް ދެކި، ޙުކުމް ކުރުމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވަނީ ހަމައެކަނި الله އެވެ.
މި ޖަމާޢަތަށް މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ “ޚަވާރިޖް” (“ޚަރާޖާ” އިން އުފެދިފައިވާ، ބަޣާވާތާއި ވަކިވުން ދޭހަވާ) ގެ ނަމުންނެވެ. ވަގުތު ޖެހުމުން، އާބިޓްރޭޝަނަށް ތާއީދުކުރާ ކޮންމެ މީހަކީ އިސްލާމްދީނުން އެއްކިބާވެފައިވާ ޣައިރު މުއުމިނެއްގެ ގޮތުގައި އިޢުލާންކޮށް، ހަޟްރަތު ޢަލީ އާއި މުޢާވިޔާ އާއި ދެކޮޅު ހެދިއެވެ.
ޚަވާރިޖުން މަސައްކަތް ކުރީ އެމީހުންގެ ޚުދުމުޚުތާރު ވެރިކަން ޤާއިމުކުރުމަށާއި، އިރާގާއި ފާރިސީންނާއި އެހެނިހެން ސަރަޙައްދުތަކުގައި ހަތިޔާރު އެޅި ގަތުލުއާންމުތައް އުފެއްދުމަށެވެ. އެމީހުންގެ ފިތުނަތަކާ ހަޟްރަތު ޢަލީ ދިމާވެ، އެންމެ ފަހުން އެމީހުންނާ ދެކޮޅަށް އަސްކަރީ ކެމްޕޭންތައް ފެށިއެވެ.
ހިޖުރައިން 38 ވަނަ އަހަރު ޚަވާރިޖުންގެ މުހިންމު ޖަމާޢަތެއް ނަޙްރަވާންއަށް ޖަމާވެ، ނަޙްރަވާން ހަނގުރާމައިގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވި ހަނގުރާމައިގައި ހަޟްރަތު ޢަލީ އެމީހުންނާ ހަނގުރާމަ ކުރެއްވިއެވެ. މި ހަނގުރާމައިގައި ގިނަ ޚަވާރިޖުން މަރުވެ، ވަގުތީ ގޮތުން ފިތުނަ ކޮންޓްރޯލް ކުރި ނަމަވެސް، އޭގެ ފަހުން ކުދި ގްރޫޕްތަކުން އެމީހުންގެ ހަރަކާތްތައް ކުރިއަށް ގެންދިޔައެވެ.
ހަޒްރަތު ޢަލީ ފުރަތަމަ ބަޣާވާތްތައް ފިއްތާލި ނަމަވެސް، ޚަވާރިޖުން ދުވަހަކުވެސް މުޅިން ނައްތާލެވިފައެއް ނުވެއެވެ. އުމަވީ ޚިލާފަތުގެ ދުވަސްވަރު އެމީހުންގެ ހަރަކާތްތައް ކުރިއަށް ގެންދިޔައީ، އުމައްޔާގެ ވެރިންނާ ދެކޮޅު ހަދައި، އިރާގާއި ފާރިސީންނާއި ޖާޒީރާ ފަދަ ސަރަހައްދުތަކުގައި ގިނައިން ބަޣާވާތް ކުރަމުންނެވެ. އެމީހުން އުމައްޔާގެ ވެރިންނަކީ އަނިޔާވެރި ބައެއްގެ ގޮތުގައި ދެކި، އެމީހުން އިސްލާމްދީނުގެ ހަގީގީ ރޫހުން އެއްކިބާވެފައިވާ ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރި އެވެ.
ޚަވާރިޖުން ޚާއްޞަކޮށް ހަރަކާތްތެރިވެވަޑައިގަތީ އުމަވީ ޚަލީފާ ޢަބްދުލްމަލިކު ބިން މަރްވާން އާއި ގަވަރުނަރު ހައްޖާޖު ބިން ޔޫސުފްގެ ޒަމާނުގައެވެ. އުމައްޔިދުންގެ ދަށުން މުހިއްމު ކޮމާންޑަރެއް ކަމުގައިވާ ހައްޖާޖު ވަނީ ޚަވާރިޖުންނާ ދެކޮޅަށް ވަރުގަދަ އެތައް ހަނގުރާމަތަކެއް ކުރައްވައި، އެމީހުންގެ ގަތުލުއާންމުތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ފުނޑުފުނޑުކޮށްލާފައެވެ.
އައްބާސީ ޚިލާފަތުގެ ކުރީ އަހަރުތަކުގައި ޚަވާރިޖުން ޙަރަކާތްތެރިވަމުން ދިޔައީ، ޚާއްޞަކޮށް ދުރު ސަރަޙައްދުތަކުގައެވެ. އެމީހުން ޢައްބާސީ ވެރިންނާ ދެކޮޅަށް ބަޣާވާތްތައް ފެށުމުން އިސްލާމީ ޚިލާފަތުގެ ހަމަޖެހުމަށް ބޮޑު ނުރައްކަލެއް ކުރިމަތިވިއެވެ.
އައްބާސީ ޚަލީފާއިން ޚަވާރިޖު ފިނޑިންނާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަކޮށް، އެމީހުންގެ ބަޣާވާތްތަކަށް ނިމުމެއް ގެނައުމަށް މަސައްކަތް ކުރި ނަމަވެސް، ޚަވާރިޖުން ދިގު މުއްދަތަކަށް ދެމިއޮތް އަދި އިންޒާރުދޭ މައްސަލައެއްގެ ގޮތުގައި ދެމިއޮތެވެ. މި ދުވަސްވަރު އެމީހުން ވަނީ އިރާގާއި، އަރަބި ޕެނިންސުލާއާއި، ޔަމަނާއި، ފާރިސީންނާއި، އުތުރު އެފްރިކާގައި މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް އެތައް ބަޣާވާތެއް ފަށާފައެވެ.
އުސްމާނީ ޚިލާފަތުގެ ދުވަސްވަރު، ކުރީގެ އިސްލާމީ ޤަރުނުތަކުގައި އުޅުނު ގޮތަށް ޚަވާރިޖުން މިހާރު ހަރަކާތްތެރިވެފައެއް ނުވެއެވެ. ވަގުތު ފާއިތުވަމުން ދިޔަ ވަރަކަށް އެމީހުންގެ ސިޔާސީ އަދި އަސްކަރީ ބާރު ވަރަށް ބޮޑަށް ދަށްވެ، އިސްލާމީ ދުނިޔޭގެ ތެރޭގައި އެމީހުންގެ ނުފޫޒު ވަރަށް ބޮޑަށް ކުޑަވެގެން ދިޔައެވެ.
މި ދުވަސްވަރު ޚަވާރިޖުންގެ މަޤާމު ވަނީ ނުފޫޒުގަދަ ސިޔާސީ ފެކްޝަނެއްގެ ގޮތުގައި ގެއްލިފައެވެ. އެ ދުވަސްވަރުގެ މައިގަނޑު ދީނީ އަދި ސިޔާސީ ގޮންޖެހުންތަކުގެ ތެރޭގައި ޚަވާރިޖުން ފަދަ ފިތުނަތަކަށްވުރެ ބޮޑަށް ސުންނީ-ޝިޔާގެ ކޯޅުންތަކާއި، ސަފަވީ-އުސްމާނީ ވާދަވެރިކަމާއި، އެތެރޭގެ އިސްލާހުތަކާއި ޒަމާނީކުރުމާ ގުޅުންހުރި މައްސަލަތައް ހިމެނެއެވެ.
ޚަވާރިޖުންނާ އެއްގޮތް ފިކުރުތަކެއް ހުރި ޖަމާޢަތްތައް ކުދި ނުވަތަ ދުރު ޖަމާޢަތްތަކުގައި އުފެދިފައި ހުރެދާނެ ނަމަވެސް، އުސްމާނީ ޚިލާފަތުގެ ފުޅާ ސިޔާސީ އަދި ދީނީ މަންޒަރުގައި އެ ޖަމާޢަތްތަކުގެ މާބޮޑު ދައުރެއް ނެތެވެ.
