ލިޔުނީ ވަލީ ޚާން ކަކަރު
ޕާކިސްތާން އޮތީ ނުރައްކާތެރި ހުރަސްމަގެއްގެ ތެރޭގައެވެ. ޤައުމަށް ކުރިމަތިވެފައިވަނީ ސިޔާސީ ޕެރަލައިސިސްއާއި، އިޤްތިޞާދީ ފަނާވުމާއި، ސަލާމަތީ ގޮތުން ފުންވަމުންދާ ފަޅައިގެންދިއުމުގެ އެއްވުމެކެވެ. މި ހަލަބޮލިކަމުގެ މަރުކަޒުގައި ހުންނެވީ ސިފައިންގެ ވެރިޔާގެ މަގާމުގައި ހުންނެވި ޖެނެރަލް އާސިމް މުނީރެވެ.
މުނީރުގެ ކޮމާންޑުގެ ދަށުން ސިފައިން ވަނީ ޕްރޮފެޝަނަލް އަދި ދުސްތޫރީ ދައުރުން އެއްކިބާވެ، އަމިއްލަ އަދި މުއައްސަސާތަކުގެ މަސްލަހަތުތަކުން ދުއްވާ ވެރިކަންކުރާ ސިޔާސީ އެކްޓަރަކަށް ބަދަލުވެފަ އެވެ. ދައުލަތް ދިފާއު ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ދައުލަތް ވަނީ ދާޚިލީ ވާދަވެރިކަމާއި ބާރު ވަރުގަދަކުރުމުގެ ތެރެއަށް ވަދެ، އާންމުންގެ އިތުބާރާއި މަދަނީ މުއައްސަސާތަކުގެ ޝަރުއީ ކަމުގެ ތެރެއަށް ވެސް ބުރޫއަރާފައެވެ.
ޖެނެރަލް މުނީރުގެ މި އުސޫލުގެ ސަބަބުން ޕާކިސްތާނުގެ ސިޔާސީ ދަރަޖައިގެ ތެރޭގައި އަދި ޚުދު އަސްކަރިއްޔާގެ ތެރޭގައި ވެސް ބައިބައިވުންތައް ވަނީ ތޫނުވެފަ އެވެ. އޭނާގެ ބާރު އެއްކޮށްލުމާއި، ޚިޔާލުތަފާތުވުންތަކަށް ތަޙައްމަލު ނުކުރުމާއި، އާންމު ޝުޢޫރަށް ފަރުވާކުޑަކުރުމުގެ ސަބަބުން ޤައުމީ އެއްބައިވަންތަކަން ދެމެހެއްޓޭ ހަމަ ތަނބުތައް ބަލިކަށިވެއްޖެއެވެ. އެއް ޒަމާނެއްގައި ސިފައިންގެ ނުފޫޒާއި މަދަނީ ވެރިކަމާ ދެމެދު ނާޒުކު ބެލެންސެއް އޮތް ތަން ވަނީ ފާޅުކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ފިތުނަވެރިކަމެއްގެ ތެރެއަށް ވެއްޓި، ދައުލަތް ފަޅައިގެން ގޮސް މިސްރާބު ނެތް ހާލަތަކަށް ގޮސްފަ އެވެ.
އޭގެ ނަތީޖާ ގަދައެވެ. ސިފައިންގެ ސިޔާސީ ތަދައްޚުލުވުމުގެ ސަބަބުން ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި އޮތް އިތުބާރާއި ރާއްޖެއިން ބޭރުގެ އިތުބާރު ގެއްލިއްޖެއެވެ. ޕާކިސްތާނަކީ ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި ވެރިކަން ނުކުރެވޭ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ނުވަތަ ސަރަހައްދީ ހަމަޖެހުމަށް ބިނާކުރަނިވި ގޮތެއްގައި ޙިއްޞާ ނުކުރެވޭ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ދެކެވޭ ގައުމެކެވެ. މި ވެރިކަމުގެ ހުސްކަމުން އައިއެސް އާއި އެހެނިހެން ހަނގުރާމަވެރި ޖަމާއަތްތައް ފަދަ ހަރުކަށި ނެޓްވޯކްތަކަށް ވެސް ފަހި ބިންގަނޑެއް އުފެދި، ޕާކިސްތާން ޓްރާންސްނޭޝަނަލް ވައިލެންސްގެ ސަލާމަތާއި ލޯންޗިން ޕެޑަކަށް ބަދަލުވެއްޖެ އެވެ.
ވަކިން ހާއްސަކޮށް ކަންބޮޑުވާ ކަމަކީ އިސްލާމްއާބާދުން ހަނގުރާމަވެރި ޖަމާއަތްތައް ޚާރިޖީ ސިޔާސަތުގެ ވަސީލަތްތަކެއްގެ ގޮތުގައި މެނިޕުއަލް ކުރަމުންދާ ކަމުގެ ހެކިތައް އިތުރުވަމުންދާ ކަމެވެ. މިފަދަ ޖަމިއްޔާތަކަށް އޮޕަރޭޝަނަލް ސްޕޭސް އާއި ލޮޖިސްޓިކަލް ސަޕޯޓް ދިނުމުން، ދައުލަތުގެ އަމިއްލަ ސަލާމަތަށް އިތުރަށް ނުރައްކާވެދާނެ ބްލޯބެކް އަށް ދައުވަތު ދިނުމުގެ ނުރައްކާ އެބައޮތެވެ. އަވަށްޓެރި ދައުލަތްތަކާ ދެކޮޅަށް ޓެކްޓިކަލް އެޑްވާންޓޭޖެއްގެ ގޮތުގައި ފެނިދާނެ ކަމަކީ، ހަގީގަތުގައި، އުފެދިފައިވާ ސްޓްރެޓެޖިކް ޑިޒާސްޓަރެކެވެ.
ހަތިޔާރު އެޅި ސިފައިންގެ ތެރޭގައި ޒަމާނުއްސުރެ އޮތް ޑިސިޕްލިން ވަނީ އެތެރޭގެ ވާދަވެރިކަމަށް ޖާގަ ދީފަ އެވެ. އިސް އޮފިސަރުންނާއި ވާދަވެރި ޖާސޫސީ އިދާރާތަކާއި ކޮމާންޑްގެ ޗޭނުތައް ފަޅައިގެން ގޮސްފައިވާ ޓެންޝަންތަކުގެ ސަބަބުން އެއް ޒަމާނެއްގައި ސިފައިންގެ މާނަކުރާ ވަރުގަދަކަމުގެ ގޮތުގައި ބެލެވުނު ގުޅުން ވަނީ ގެއްލިފަ އެވެ. ސަގާފީ ގޮތުން އެ ތަނުގެ އެންމެ ސިއްރު އަތް ކަމަށްވާ އިންޓަ ސާވިސަސް އިންޓެލިޖެންސް (އައިއެސްއައި) މިހާރު ސެކިއުރިޓީގެ އެހެން ގޮފިތަކާ އެކު ފެންނަން ހުރި ކޯޅުންތަކެއް އުފެދި، މުއައްސަސާތަކުގެ އޮޅުން ބޮޅުން ބޮޑުވެ އިތުބާރު ނެތްކަން ފުންވަމުންދެ އެވެ.
މީގެ އިތުރުން މަދަނީ މުއައްސަސާތައް ވަނީ ނިޒާމީ ގޮތެއްގައި ބާކީކޮށްފަ އެވެ. އިންތިޚާބު ކުރެވޭ ސަރުކާރުތައް ކުޑަވެގެން ދަނީ ރަސްމިއްޔާތުގެ ޖަމާއަތްތަކަށް، އެމީހުންގެ ނިންމުންތަކަށް އަސްކަރިއްޔާގެ ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އޮތް ކޮންޓްރޯލްގެ ހިޔަނި އެޅިގެންނެވެ. ޚިޔާލުތަފާތުވާ އަޑުތައް ފިއްތާލުމާއި، މީޑިއާ މެނިޕިއުލޭޓް ކުރުމާއި، ސިޔާސީ މިނިވަންކަން ހުއްޓުވުމުގެ ސަބަބުން އާންމުންގެ މާޔޫސްކަން ފާޅުގައި ފުރައްސާރައަކަށް ބަދަލުވެއްޖެއެވެ. އެއް ޒަމާނެއްގައި މަޑުމަޑުން ހޫނުވެފައި އޮތް އެއްޗެއް މިހާރު މަގުމަތީގައި މުޒާހަރާތަކާއި ސިފައިންގެ ސިޔާސީ މައިދާނަށް ވަދެގަތުމަށް ސީދާ ފާޑުކިޔުންތައް އަމާޒުވެ، ސިފައިންގެ ބާރަށް ކުރިން ނުފެންނަ ގޮންޖެހުމެއް ކުރިމަތިވެ އެވެ.
މި ދާޚިލީ ދަތިތަކާ ކުރިމަތިލުމުގެ ބަދަލުގައި ޕާކިސްތާނުގެ ވެރިކަންކުރާ މުއައްސަސާއިން ވަނީ ބޭރުފުށުގެ ޕޯސްޗަރިންގ މެދުވެރިކޮށް ސަމާލުކަން އެއްފަރާތް ކުރުމަށް މަސައްކަތްކޮށްފައެވެ. އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކުގެ ކަންކަމުގެ ތެރެއަށް ވަދެ، ޚާއްސަކޮށް އަފްޣާނިސްތާނާއި އިންޑިއާގެ ކަންކަމުގެ ތެރެއަށް ވަދެ، އަސްކަރީ ލީޑަޝިޕުން އުންމީދު ކުރަނީ އެގައުމުގެ އެތެރޭގެ ނާކާމިޔާބީތައް ފޮރުވާލުމަށެވެ. ނަމަވެސް މިފަދަ އެޑްވެންޗަރިޒަމްގެ ސަބަބުން ސަރަހައްދީ އިތުބާރު ނެތްކަން އިތުރުވެ، ޑިޕްލޮމެޓިކް މައިދާނުގައި ޕާކިސްތާން އިތުރަށް އެކަހެރިވެއްޖެ އެވެ.
އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ބަލާއިރުވެސް އެ ތަސްވީރަކީ ހަމަ އެހާމެ ބިރުވެރި ތަސްވީރެކެވެ. ރުފިޔާގެ އަގު ދަށަށް ގޮސް، އިންފްލޭޝަންގެ ސަބަބުން ގޭބިސީތަކުގެ އާމްދަނީ ގެއްލި، ވަޒީފާ ނެތުމުން އާބާދީގެ ތެރޭގައި މާޔޫސްކަން ފެތުރެ އެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ މާލީ ހިންގުން ގޯސްވެފައިވާތީ އައިއެމްއެފް އާއި ވޯލްޑް ބޭންކުން ސަމާލުކަން ދޭން ފަށާފައިވާއިރު، ދިވެހިންނާއި ބޭރުގެ އިންވެސްޓަރުން ވެސް ދަނީ އެގައުމުގެ މާކެޓްތަކުން ފިލައިގެންނެވެ. އިޤްތިޞާދުގައި ބާކީ އޮތް އެއްޗެއް ބޮޑުތަނުން ދިރިހުރެނީ ދަރަނި ނަގާފައިވާ ވަގުތާއި ދަރަނި ނަގާފައިވާ ފައިސާގެ މައްޗަށެވެ.
ސިޔާސީ ހީނަރުކަމާއި، އިޤްތިޞާދީ ފުނޑުފުނޑުވުމާއި، މުއައްސަސާތަކުގެ ފަނާވުމުގެ މި އެއްބައިވަންތަކަމުން ކުލަޖެހިގެން ދަނީ ފުނޑުފުނޑުވުމުގެ މަގުމަތީގައި އޮތް ދައުލަތެއްގެ ބިރުވެރި ތަސްވީރެކެވެ. ޖަވާބުދާރީވުމަކާއި، އިސްލާހަކާއި، އަސްލު މަދަނީ ބާރުވެރިކުރުމެއް ނެތި ޕާކިސްތާނުން މި މަގުގައި ކުރިއަށްދާނަމަ، ހަމައެކަނި ނުތަނަވަސްކަން ނޫން، ރޫޅިގެން ދިއުމުގެ ނުރައްކާ އެބައޮތެވެ.
މިއީ ޖެނެރަލް އާސިމް މުނީރުގެ ލީޑަޝިޕްގެ މާނަކުރާ ތަރިކަތަކެވެ: ވެރިކަމުގެ މުސީބާތް ފުންވަމުންދާއިރު، ރައްޔިތުންނާ ދުރުވެ، އަމިއްލަ ނަފްސާއި ހަނގުރާމަ ކުރަމުންދާ އަސްކަރީ މުއައްސަސާއެކެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ ސަލާމަތް މިހާރު ބިނާވެފައިވަނީ ބާރަށް ރެޑިކަލް ގޮތުން އަލުން ވިސްނުމާއި، މަދަނީ ބާރު އަލުން ހޯދައި، ހާމަކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ކަންކަން ދަމަހައްޓައި، ރައްޔިތުންނާއި ދައުލަތާ ދެމެދު އޮންނަ އިޖުތިމާއީ ކޮންޓްރެކްޓް އަލުން ބިނާކުރުމަށެވެ.
އެ އިޚްތިޔާރު އަދިވެސް އޮތީ ޕާކިސްތާނުންނެވެ. އަސްކަރީ ވެރިކަމާއި ދަށަށް ދިއުމުގެ ދައުރުގައި ދެމިހުރެވޭނެ، ނުވަތަ ތެދުވެރިކަމާއި ހިތްވަރާއެކު އޭގެ ނާކާމިޔާބީތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިދާނެއެވެ. ފަހުމީ އިޚްތިޔާރު ކުރުމުން ނޫނީ، ސްޓޭބަލް، ވެރި، އަދި އިޙްތިރާމް ލިބިގެންވާ ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި އެ ޤައުމުގެ ޖާގަ އަލުން ހޯދުމަށް އުންމީދު ކުރެވޭނީއެވެ.
އާސިމް މުނީރު: ސިފައިން ލީޑްކުރުންތޯ ނުވަތަ ސިޔާސީ ގޮތުން ޕާކިސްތާނަށް ފުރައްސާރަކުރުންތޯ؟
