ސޮރޫޝް ނިކްސެއިރް
އެކުވެރިންނަށް ޚިޔާނާތްތެރިވުން: އިއްޔެގެ ރައްޓެހިން، މިއަދުގެ ދުޝްމަނުން
ބާރުގެ އެންމެ އުސްމިނުގައި ހަރުކަށި ޖަމިއްޔާ އައިއެސް އަށް ތާއީދު ލިބުނީ ޓެންޓެއްގެ ސަޕޯޓިން ޕޯލްތަކެއް ފަދައިން ހަރަކާތްތެރިވާ ސަރަހައްދީ އަދި ބައިނަލްއަގްވާމީ އެކުވެރިންގެ ނެޓްވޯކަކުންނެވެ. މި ބެކަރުން ރައްކާތެރިކަމާއެކު ދަތުރުކުރުމާއި، ފިކުރީ ކަވަރާއި، ކްރިޓިކަލް މާލީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ، އެ ގްރޫޕްގެ ހަލުވިކަމާއެކު ފުޅާވުން ވަރުގަދަކޮށްދިނެވެ. ނަމަވެސް އައިއެސް އިން އޭގެ އަސްލު ސިފަ ހާމަކުރަން ފެށުމުން، ކޮންޓްރޯލް ނުކުރެވޭ އަނިޔާވެރިކަމާއި ތަފާތުކުރުމެއް ނެތި އަނިޔާވެރިކަން ފާހަގަ ކުރެވުމުން، ހަމަ އެ ތާއީދުތައް ވަރަށް އަވަހަށް ފުނޑުފުނޑުވެގެން ދިޔައެވެ.
އެއް ޒަމާނެއްގައި ލައިފްލައިންގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތް ކުރި ދައުލަތްތަކުގެ ދޮރުތައް އެއްފަހަރާ އަނެއް ދައުލަތަކަށް ބަންދުވާން ފެށިއެވެ. މި ކުއްލިއަކަށް ތާއީދު އަނބުރާ ގެންދިއުމުން އައިއެސްއަށް ލިބުނީ ކޮންވެންޝަނަލް އަސްކަރީ ކެމްޕޭނަކަށް ވުރެ މާ ބޮޑު ގެއްލުމެކެވެ.
ހަނގުރާމަވެރިންނާއި ސަޕްލައިތަކުގެ ދަތުރުފަތުރުގެ އެންމެ މުހިންމު ކޯރިޑޯ ކަމަށްވާ ތުރުކީން ފާހަގަކޮށްލެވޭ ދައުރެއް އަދާކުރި އެވެ. 2014 އާއި 2016 އާ ދެމެދު ތުރުކީގެ ބޯޑަރުތައް ޕޯރަސް ވެފައި އޮތުމުން އެތައް ހާސް ބިދޭސީ ހަނގުރާމަވެރިންނަށް ސީރިއާއަށް ހުރަސް އެޅި އެވެ. ތުރުކީގެ ހޮސްޕިޓަލްތަކުން ޒަޚަމްވެފައިވާ އައިއެސް ހަނގުރާމަވެރިންނަށް ފަރުވާ ދީފައިވާ ކަމަށް ރިޕޯޓްތައް ބުނެއެވެ. ނަމަވެސް އައިއެސް އިން ތުރުކީގެ އިސްތަންބޫލާއި އަންކާރާ ފަދަ ސިޓީތަކަށް ހަމަލާތައް ދޭން ފެށުމާއި، ހުޅަނގުގެ ޕްރެޝަރު ބޮޑުވުމުން އުރުދުޣާންގެ ސަރުކާރު ވަރަށް ބޮޑަށް ޕިވޮޓް ކުރި އެވެ. ބޯޑަރުތައް ބަންދުކޮށް، ސީރިއާގެ އުތުރުގައި ތުރުކީން ހިންގި އަސްކަރީ އޮޕަރޭޝަންތަކުގެ ސަބަބުން އައިއެސްގެ މުހިއްމު ސަޕްލައި ލައިންތައް ކަނޑާލި އެވެ.
އަނެއް ބޮޑު ފަރާތެއް ކަމަށްވާ ގަތަރުން އައިއެސްއާ މާލީ ގުޅުންތައް ދަމަހައްޓަމުން އައީ މުއާމަލާތްތަކާއި ބޭންކިން ނެޓްވޯކްތަކުގެ އޮޕެކް ވެބެއް މެދުވެރިކޮށެވެ. އެކަމަކު ބައިނަލްއަގްވާމީ ސްކްރޫޓިން ވަރުގަދަވަމުން ދިޔަ ވަރަކަށް ދޯހާއަށް މަޖުބޫރުވީ ރީކެލިބްރޭޓް ކުރުމަށެވެ. އައިއެސް ކޮންޓްރޯލްކުރާ އެކައުންޓްތަކަށް ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު އެތައް މިލިއަން ރުފިޔާއެއް ފޮނުވާލި ގަތަރުގެ ބޭންކުތަކުން ކުއްލިއަކަށް ގުޅުން ކަނޑާލި އެވެ. މި ކުއްލި މާލީ ޗޮކްހޯލްޑްގެ ސަބަބުން އައިއެސްގެ ތެރޭގައި ކްރައިސިސްއެއް އުފެދި، އައިއެސްގެ ކުރިއެރުމަށް ތެޔޮ ޖަހާފައިވާ އިގްތިސާދީ ބިންގާ ގިރައިގެން ދިޔަ އެވެ.
އޭގެ ނަތީޖާ ވަގުތީ އަދި ވަރުގަދަ ވެގެން ދިޔައެވެ. އެއް ޒަމާނެއްގައި ގަވާއިދުން ދީލަތިކަމާއެކު ދޭ ބިދޭސީ ހަނގުރާމަވެރިންގެ މުސާރަ މަސްތަކެއް ވަންދެން ލަސްވެ، ބައެއް ފަހަރު ބައި އަހަރާއި ހަމައަށް ވެސް ލަސްވި އެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ޚާއްސަކޮށް އަސްލު ފިކުރީ ގަބޫލުކުރުމަކަށްވުރެ މާލީ އިނާޔަތްތަކުގެ ލޯބި ލިބިގެން ރިކްރޫޓް ކުރި މީހުންގެ ތެރޭގައި ގިނަ ބަޔަކު ވަކިވެގެން ދިޔައެވެ. އެމީހުން ނަކަލުކުރާނެ ޢަޤީދާއެއް ނެތި، އެމީހުން ދެމެހެއްޓުމަށް ފައިސާއެއް ނެތުމުން، ގިނަ ބަޔަކު ފަސޭހައިން ފިލައިގެން ދިޔައީ، މިހާރު ނާކާމިޔާބު ވިޔަފާރިއެއްގެ ގޮތުގައި ދެކޭ ވިޔަފާރި ވެއްޓުމަށް ކެތްކުރަން ބޭނުން ނުވެގެންނެވެ.
ސައުދީ އަރަބިއްޔާގެ މަގާމަކީ ފަހަރެއްގައި އެންމެ ނިއުއަންސްޑް މަގާމެވެ. ފުރަތަމަ ސަމާލުކަން ދީގެން ރިޔާޒު މަޑުމަޑުން އައިއެސްއާ ދުރުވީ އެ ޖަމާއަތުގެ ސަރަހައްދީ ޝައުގުވެރިކަން އިރާގާއި ސީރިއާގައި ސައުދީގެ ނުފޫޒަށް ގޮންޖަހަން ފެށުމުންނެވެ. އެންމެ ފަހުން ސައުދީ އަރަބިއްޔާއިން ވަނީ އައިއެސް އަކީ ޓެރަރިސްޓް ޖަމާއަތެއްގެ ގޮތުގައި ރަސްމީކޮށް ކަނޑައަޅާފައެވެ. މި ފިޔަވަޅާއެކު އެ ޖަމާއަތުގެ ސަފުތަކުގެ ތެރެއިން ފިކުރީ ތެޅުންތަކެއް އުފެދުނު އިރު، ހާއްސަކޮށް ސައުދީ އަރަބިއްޔާގެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ދީނީ އިލްމުވެރިން އެ ޖަމާއަތުގެ އަމަލުތައް ކުށްވެރިކޮށް ދީނީ އަމުރުތައް (ފަތުވާ) ނެރުމުންނެވެ.
މީގެ އިތުރުން ފުރަތަމަ ކޮންޓްރޯލްޑް ކޮންޓެއިންމަންޓްގެ ޕޯސްޗާއެއް ގެންގުޅުނު އެމެރިކާއާއި ހުޅަނގުގެ އެކުވެރި ގައުމުތަކުން ވަނީ އައިއެސް އިން ސްޓްރެޓެޖިކް ރެޑް ލައިންތައް ހުރަސްކުރުމުން ނިންމާ ފިޔަވަޅެއް އަޅާފައެވެ. ބައިނަލްއަޤްވާމީ ކޯލިޝަނެއް އުފެއްދުމާއި ކެތްތެރިކަމެއް ނެތި ވައިގެ ހަމަލާ ކެމްޕޭނެއް ފެށުމަކީ އައިއެސްގެ ފަޅާއެރުމުގެ ފެށުމެވެ. ގިނަ ތަހުލީލު ކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނާ ގޮތުގައި ޑިފެކްޝަންތަކާއި ސިޔާސަތު ބަދަލުތަކުގެ މި ރާޅު އެއްކޮށް ނުހިނގާނަމަ، އެ ޖަމާއަތުގެ ވެރިކަން އަހަރުތަކެއް ވަންދެން ދިގުދެމިގެން ދިޔައީސް ކަމަށެވެ.
އާޚިރުގައި އައިއެސް ސާބިތުވީ މާ ބޮޑު ޖިއޮޕޮލިޓިކަލް ކޮންޓެސްޓެއްގައި ޕޯންއެއްގެ ގޮތުގައި، މާ ބާރުގަދަ އެކްޓަރުންގެ އަތުގައި ޚަރަދުކުރެވޭ ވަސީލަތެކެވެ. އެއްފަހަރު އެ ގްރޫޕް ކޮންޓްރޯލް ނުކުރެވިގެން ދިޔައިރު، އެ ގްރޫޕް އަވަހަށް އުކާލެވުނެވެ. އެ ގައުމު ފުނޑުފުނޑުވުމަކީ ދުނިޔޭގެ ބާރުތައް އަމިއްލަ މަގުސަދުތަކަށް މެނިޕިއުލޭޓް ކުރަން މަސައްކަތްކުރާ ކޮންމެ ހަރަކާތަކަށް ވެސް ވަރުގަދަ އިންޒާރެއްގެ ގޮތުގައި ވެގެންދެއެވެ. ރިއަލްޕޮލިޓިކްގެ ދުނިޔޭގައި އިއްތިހާދުތަކަކީ ދާއިމީ ކަމެއްވެސް އަދި އުސޫލީ ކަމެއްވެސް ނޫނެވެ. އެއީ އަބަދުވެސް ޝަރުތު ހަމަވާ، މުއާމަލާތް ކުރެވޭ، އަދި އެންމެ ފަހުން އެއްފަހަރު ބޭނުންކޮށްފައި އުކާލެވޭ އެއްޗެހިތަކެކެވެ.
އައިއެސް: ޚަލީފާއެއް ނެތް ޚިލާފަތެކެވެ | 6 ވަނަ ބައި
