ޑރ ފަރުހާން
ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ވެރިން އިސްލާމްދީނުގެ ނަން ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވަންދެން ގޮވާލާފައިވާއިރު، އެމީހުންގެ އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން އެމީހުން ދިފާއުކުރާ ކަމަށް ބުނާ އުއްމަތަށް ވަނީ ފުން ޒަޚަމްތަކެއް ދީފައެވެ. އިސްލާމްދީނުގެ ދިދަ ދަށުން އެބޭފުޅުންނަށް ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ކޮންމެ މަންފާއެއް، އަނެއްކާވެސް އޭގެ ބިންގަލެއް ގިރައިގެން ގޮސްފައި ވެއެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ އާދައިގެ މުސްލިމުންނާއި، އެގައުމުގެ ސިޔާސީ ފަރާތްތަކާއި، ފުޅާ އިސްލާމީ ދުނިޔެ މިހާރު ދެނެގަންނަން ޖެހޭނީ، އަސްކަރީ ދަރަޖައާއި އައިއެސްއައި އިން އެކުލެވޭ އެގައުމުގެ މިހާރުގެ ޤާއިމުކުރުމަކީ، މާސްކު ބަދަލުކުރުމުގެ ފަހަތުގައި ނަމަވެސް، އިސްލާމްދީނުގެ ރޫޙާއި މުއައްސަސާތައް ބަލިކަށިކުރުން ކަމަށެވެ. އެމީހުންގެ އެންމެ ފަހުގެ ވިޔަފާރި، އިސްލާމްދީނުގެ ހުވާކޮށްފައިވާ ދުޝްމަނުންނާ ސީދާ ގުޅުން ހިންގުމުން، އެމީހުންގެ އެޖެންޑާގެ ހަގީގީ ސިފަ ހާމަވެގެންދެއެވެ. މި ވެރިކަމުގެ އިސް މަންދޫބުން ޓެލް އަވީވަށް ޒިޔާރަތްކޮށް، ޒަޔަނިސްޓް ދައުލަތާއި އެ ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކުގެ އޮފިޝަލުންނާ ބައްދަލުކޮށްފައިވާ ކަމަށް ރިޕޯޓްތައް ބުނެއެވެ.
މި ޒިޔާރަތަކީ ކޮންމެ ތަނެއްގައި ތިބި މުސްލިމުންނާއި، މުޅި އުއްމަތާއި، ޕާކިސްތާނުގެ އާދައިގެ ރައްޔިތުންނާއި، އަދިވެސް ގޭގެ ކޮތަޅުތަކުގައި ލޭ އަޅާފައިވާ ޣައްޒާގެ މައުސޫމް އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިންނަށް ފާޅުގައި ޚިޔާނާތެއްގެ ގޮތުގައެވެ.
އަލްޖަޒީރާ އާއި މިނިވަން އުރުދޫ ފަދަ ބައިނަލްއަގްވާމީ އައުޓްލެޓްތަކުން އިސްރާއީލުގެ ނޫސް އިސްރާއީލް ހަޔޯމްއާ ހަވާލާދީ މާޗް 19، 2025 ގައި ރިޕޯޓްކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ޕާކިސްތާނުގެ ދިރާސާވެރިންގެ ވަފުދެއް ސިއްރުން ޓެލް އަވީވަށް ދަތުރުކުރި އެވެ. އެބޭފުޅުންގެ މި ދަތުރުފުޅުގައި އިސްރާއީލުގެ ޖާސޫސީ އިދާރާގެ މެމްބަރުންނާއި، ހިފާފައިވާ ވެރިކަމުގެ އެހެން ގޮފިތަކާ ބައްދަލުކުރުންތައް ބާއްވައިފައިވެއެވެ. އަދި މަޖުބޫރުންނާއި ގަދަކަމުން މުސްލިމުންގެ އަތުން އަތުލައިގަތް ބައެއް ތަންތަނުގެ ތެރޭގައި ނޯވާ ފެސްޓިވަލް ހަމަލާ ދިން ތަނާއި އަލްއަގްސާ މިސްކިތާއި ޔާދު ވަޝެމް އާއި ކްނެސެޓް އާއި ހުޅަނގު ފާރާއި ޓެލް އަވީވް އަދި ސްޑެރޯޓްގެ މުހިއްމު ސަރަހައްދުތައް ވެސް ދަތުރުކުރި އެވެ.
އަލްޖަޒީރާގެ ތަފްސީލީ ރިޕޯޓުގައިވާ ގޮތުން މި ދަތުރުފުޅު އިންތިޒާމްކޮށްފައިވަނީ ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު ކަމަށާއި ކޮންމެ އިންތިޒާމެއް ވެސް ބެލެހެއްޓީ އިސްރާއީލާއި އޭޝިއާގެ ގައުމުތަކާ ދެމެދު ގުޅުން ކުރިއެރުވުމަށް އިސްރާއީލުގެ ޖަމިއްޔާ “ޝަރާކާ” އިން ކަމަށެވެ. މި ވަފުދުގެ މަޤްޞަދަކީ ޒަޔަނިސްޓް މުއައްސަސާއާއި، އޭގެ ތާރީޚީ ވާހަކައާއި، ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ވެރިކަމާ ދެމެދު އޮންނަ ގުޅުންތައް ދައްކާލުމާއި ބަދަހިކުރުމެވެ.
ދައުލަތުގެ ތެރޭގައި ބާރުގެ ދަނޑިބުރި ހިފަހައްޓާ ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ވެރިން މިހާރު ތިބީ ސެކިއުލަރ ނުވަތަ ގުޅުން ނެތް ގިނަ ގައުމުތަކަކަށް ވުރެ ޒަޔަނިސްޓް އިސްރާއީލާ ގާތުގައި އެވެ. ދެ ސަރުކާރު ކޯޑިނޭޓްކޮށްގެން ކުރިއަށް ގެންދިޔަ މި ސިއްރު ދަތުރަކީ ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ލީޑަޝިޕުން ހަރުކަށި ސިއްރު ދަތުރެއް ކުރި ދަތުރެކެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުން ކުރި މަސައްކަތްތަކާ އެކު ވެސް ވަކި ތަފްސީލުތަކެއް މީޑިއާގައި ފެންމަތިވެފައިވާއިރު، އެ ހާމަވުންތަކުގެ ސަބަބުން ޕާކިސްތާނުގެ މުޖާހިދު އާންމުންގެ ވަރުގަދަ ރިއެކްޝަނެއް ލިބުން ޔަގީނެވެ. ރާއްޖޭގައި ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަމާއި ހިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން އިތުރުވަމުންދާކަމަށް ބަލާއިރު، މިމައްސަލައަށް ހައްގުވާ ސަމާލުކަމެއް އަދި ނުލިބެއެވެ. އެހެންކަމުން މިކަންކަމުގެ ފަރުދާ އުފުލައި މުސްލިމް އާންމުންނާއި މުޖާހިދުންނަށް އެމީހުންގެ ވެރިންގެ މަކަރާއި ހީލަތްކަން އަންގައިދިނުން މުހިންމެވެ.
ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ވެރިކަމާއި ޒަޔަނިސްޓް އިސްރާއީލުގެ ހިއްސާކުރެވޭ މަގުސަދުތައް
ގްރޭޓަރ އިސްރާއީލް ފުޅާކުރުން: އިސްރާއީލުން ދަނީ “ބޮޑު އިސްރާއީލު” ކަމަށް ކިޔާ ސަރަހައްދު އެއްކޮށްލުމަށް ކުރިއަށް ގެންދާ ފުޅާ މަޝްރޫއުގެ ދަށުން އެގައުމުގެ ހިފާފައިވާ ވެރިކަމުގެ ދާއިރާ ފުޅާކުރުމަށާއި ގަބޫލުކުރުން ފުޅާކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. މިކަން ހާސިލް ކުރުމަށްޓަކައި، އެ ކުންފުނީގެ ޙާޟިރީ ޝަރުޢީކޮށް، ސަރަޙައްދީ ޝައުޤުވެރިކަން ކުރިއެރުވުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ އެކުވެރިން ހޯދައެވެ. އެ ސަބަބަށްޓަކައި، ޚުދުމުޚުތާރު، ދަށުދަރަޖައިގެ، އަދި އަސްކަރީ ގޮތުން ބާރުގަދަ ވެރިކަންތަކާއެކު ޕާޓްނަރޝިޕްތައް އުފެއްދުމަށް އަގުދެއެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ ޕަޕެޓް މިލިޓަރީ އެސްޓޭބްލިޝްމަންޓް، ރިޕްރެޝަން އާއި ފުރުސަތު ހޯދުމުގެ ރެކޯޑާއެކު، އެ އުސޫލަށް ވަރަށް ފުރިހަމައަށް ގުޅެއެވެ. އިސްރާއީލާއި ޕާކިސްތާނުގެ ވެރިކަން ވެސް ބިނާވެފައި އޮތީ އަނިޔާވެރިކަމާއި މަކަރުވެރިކަމުގެ މައްޗަށެވެ؛ އެމީހުންގެ ލަނޑުދަނޑިތަކާއި އުސޫލުތައް އެކަކު އަނެކަކަށް ލޯގަނޑުން ދައްކުވައިދެއެވެ.
އޭޝިއާގައި ޒަޔަނިސްޓް ނުފޫޒު ފެތުރުން: ޒަޔަނިސްޓް ވެރިކަމުން މުޅި އޭޝިއާގައި ވެސް ފިކުރީ ނުފޫޒު ފުޅާކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންދާއިރު، ޚާއްސަކޮށް ޕާކިސްތާން ފަދަ މުސްލިމުންގެ އަޣުލަބިއްޔަތު ގިނަ ގައުމުތަކަށް ވެސް ދަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. އެ ޖަމިއްޔާގެ އަމާޒަކީ ޒަޔަނިސްޓް ދައުލަތެއް ގާއިމްކުރުމަކީ ސުވާލު އުފެދޭ ހައްގެއް ކަމަށް ބުނާ ޚިޔާލު އާންމުކޮށް، މުސްލިމުންގެ ދެކޮޅުވެރިކަން ފިލުވައިދީ، ތާރީޚީ ގޮތުން މިފަދަ އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅު ހަދާފައިވާ ގައުމުތަކުގައި އުފެދިދާނެ ރުޅިވެރިކަން ހިމޭން ކުރުމެވެ.
މުސްލިމް އެންޑޯސްމަންޓްތައް އުފެއްދުން: އިސްރާއީލުން އިތުރަށް ހޯދަނީ ބޭރުފުށުން އިސްލާމީ ކަމަށް ދެނެގަންނަ ނަމަވެސް އެ ވެރިކަމާ އެކު ވިސްނުންތެރި ގުޅުންތަކެއް ބާއްވާ އެހެން ވެރިކަމެއްގެ އެއްބާރުލުމެވެ. ޣައްޒާގައި އިސްރާއީލުން ހިނގަމުންދާ އަނިޔާވެރިކަމުގެ ތެރޭގައި، މި އިއްތިހާދުތަކުގެ އެހީގައި، އެ އިއްތިހާދުގެ އަނިޔާވެރި ކެމްޕޭނަކީ ޖަސްޓިފައިޑް ކެމްޕޭނެއް ދައްކުވައިދޭ މަކަރުވެރި ވާހަކައެއް އެކުލަވާލުމެވެ.
ޕާކިސްތާނުގެ ފުރުސަތު ދިނުން: ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ވެރިކަން ވެސް ދަނީ މުސީބާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ޣަރަގުވެ، ދާޚިލީ އަދި ބައިނަލްއަގްވާމީ ޕްރެޝަރު ބޮޑުވަމުންނެވެ. މާޔޫސްކަމުގައި، އިސްރާއީލާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ މާލީ އަދި ސިޔާސީ ތާއީދު ހޯދުމަށް ކުރެވިދާނެ ލައިފްލައިނެއްގެ ގޮތުގައި ދެކި، ގާތް ނުކުރެވޭ ބައިވެރިންނާ ގުޅެ އެވެ. މި ފުރުސަތު ދިނުމުން ދައްކުވައިދެނީ ވެރިކަން ދިރިހުރުމަށްޓަކައި ބޭރުގެ ޕެޓްރޯނަރުންނަށް ދިގު މުއްދަތަކަށް ބަރޯސާވެފައިވާ ކަމެވެ.
މުއުޗުއަލް ބްރޫޓަލިޓީ އެންޑް އޮޕޮޗުނިޒަމް: އަސްކަރީ ލީޑަޝިޕުން ވެސް މަޖުބޫރުކުރުމުގެ މެޝިނަރީ ދެމެހެއްޓުމަށް ފަންނީ އަދި މާލީ އެއްބާރުލުން ހޯދަ އެވެ. އަނިޔާވެރި ހިފެހެއްޓުމަށްޓަކައި، ކުރިއަރާފައިވާ އަސްކަރީ ސިނާއަތްތަކެއް ހުރި ދައުލަތްތަކަށް އެނބުރި ދާއިރު، އޭގެ ތެރޭގައި އިސްރާއީލު ހިމެނޭއިރު، އެ ދައުލަތްތަކުގެ ސަރުކާރުތައް ޒަމާނުއްސުރެ މެދުއިރުމަތީގެ ހުރިހާ ހިސާބެއްގައި ހިސާރުކުރުމާއި، ފާރަވެރިވުމާއި، ހަނގުރާމައަށް ޚާއްޞަވެފައިވެއެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ ޖެނެރަލުން ވެސް، މިފަދަ ފިއްތުންތަކުގެ މޮޑެލްއަކަށް ތަބާވެ، މިފަދަ އެއްބާރުލުމަކީ ދެފަރާތަށް ވެސް ފައިދާހުރި ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ދެކެ އެވެ.
ހުޅަނގުގެ ބާރުތައް ހިތްހަމަޖައްސައިދިނުން: އިގްތިސާދީ ހާލަތު ގޯސްވަމުންދާ ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ އަދި ޖާސޫސީ މުއައްސަސާތަކުން ދަނީ އެމެރިކާއާއި ހުޅަނގުގެ އެކުވެރި ގައުމުތަކާ ގާތަށް ދިއުމަށް އިސްރާއީލުގެ ޗެނަލްތައް ބޭނުން ކުރަން މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. ބަދަލުގައި އެމީހުން އުންމީދު ކުރަނީ އަމިއްލަ އާބާދީއާ ދެކޮޅަށް ކުރާ އެތެރޭގެ ކެމްޕޭންތައް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ފައިސާއާއި ހަތިޔާރާއި އާމަރޑް ވެހިކަލްތަކާއި އެހެނިހެން ގޮތްގޮތުން މާއްދީ އެހީތެރިކަން ހޯދުމަށެވެ.
އެންޓި ޒަޔަނިސްޓް އަޑުތަކަށް އަމާޒުކުރުން: އިސްރާއީލާ އެކު ބޮޑުވަމުން އަންނަ ގުޅުންތަކުގެ ތެރެއިން ޕާކިސްތާނުގެ މުއައްސަސާއިން ވެސް ޒަޔަނިޒަމާ ދެކޮޅު ދާޚިލީ އަދި ސަރަހައްދީ ފަރާތްތައް ދެނެގަނެ ނައްތާލުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ ކަމަށް ވެދާނެ އެވެ. ބައެއް ރިޕޯޓްތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ޕާކިސްތާނުގެ ޖާސޫސީ ދައުރުތަކުން އިސްރާއީލުގެ އަމަލުތަކަށް ފާޑުކިޔާ ފަރުދުންނަށް އަމާޒުކޮށްގެން މަޝްވަރާކޮށްފައިވާއިރު، މިއީ ބޭރުގެ ބައިވެރިން ރުއްސުމަށް ވެރިކަން ތައްޔާރަށް އޮތް މިންވަރު އިތުރަށް ސާބިތުކޮށްދޭ ކަމެކެވެ.
މިކަންކަން އެއްކޮށް ބަލާއިރު ސާފު ޓްރެޖެކްޓަރީއެއް ހާމަވެގެންދެއެވެ: ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ވެރިން ދަނީ އެ ސަރަހައްދުގައި އިސްލާމީ ނުފޫޒު ނައްތާލުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ ރައްޔިތުން ދެނެގަންނަން ޖެހޭނީ، އެމީހުންގެ އަސްކަރީ މުއައްސަސާ، ބޭރުގެ އެޖެންޑާތައް ކުރިއަށް ގެންދާ ކުލީ ސިފައިންގެ ބާރެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރަމުން، ބޭރުގެ ބާރުތަކަށް ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި ވިއްކާލާފައިވާ ކަމެވެ. ދައުލަތް ވަނީ ބޭރުގެ މަސްލަހަތުތަކުން ގައުމީ ސިޔާސަތު ކަނޑައަޅާ ހަބަކަށް ބަދަލުވެފަ އެވެ.
އިސްރާއީލާ ގުޅުން އާލާކޮށް، ރަސްމީކޮށް ބަލައިގަތުމާ ދިމާއަށް ދިއުމުން، އަސްކަރީ ވެރިކަމުން ވަނީ ޕާކިސްތާނުގެ މައުސޫމް ރައްޔިތުންގެ މައްޗަށް ހަތްދިހަ އަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަހު ލާޒިމުކޮށްފައިވާ ދޮގުތަކާއި މަކަރާއި ހީލަތްތައް ފަޅާއަރުވާލާފައެވެ. ދުނިޔޭގެ މުސްލިމުންނަށް، އަދި ޒަޔަނިސްޓް އަނިޔާވެރިކަމުން ދަރިންނާއި އާއިލާތައް އަންދާލައި، ފުނޑުފުނޑުކޮށް، ގެދޮރު ދޫކޮށްލާފައިވާ ޣައްޒާގެ ރައްޔިތުންނަށް މި ވެރިކަމުން ޖަވާބު ދޭނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ މިފަދަ އަނިޔާވެރިކަމުގެ ޒިންމާ އުފުލާ މީހުންނާއެކު ބްރިޖް ހެދުމާއި، ހިފާފައިވާ މީހަކާ އެކު އެކުވެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ، ސިއްރުން އެއާއެކު ރޭވުންތެރިކަން ހެދުމަކީ ކޮން ޖަސްޓިފިކޭޝަނެއް ލިބިގެންދާނެ ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟
ޕާކިސްތާނުގެ މުޖާހިދު ރައްޔިތުންނަށް: ބަންދު ދޮރުތަކުގެ ފަހަތުގައި ހިނގާ ކަންތައްތައް ހޭލައްވާލައި ދެނެގަތުން. އަދި އެތަނުގެ ތެރޭގައި ތިބި އަސްކަރީ އަދި ޖާސޫސީ އޮފިސަރުންނަށް މި މެސެޖަކީ ތިޔަބޭފުޅުންނަށްވެސް ޚާއްޞަ މެސެޖެކެވެ. މުދަލެއް ފަދައިން ވިޔަފާރިކޮށް، ގަނެ ވިއްކާލާފައި، ނިންމުންތައް ނިންމަނީ ބޮލުގެ މައްޗަށް. ހޭލައި، ބާޠިލުކަން ދޫކޮށްލައި، ހަގީގަތަށް ތަބާވެ، ރަނގަޅު މަގުގައި ތެދުވާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ތިމާގެ ޖާގަ ހޯދުމުގެ ވަގުތެވެ.
ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ވެރިކަން ޒަޔަނިޒަމްގެ ހިޔަނި ދަށުގައި
