އައިއެސް-ޚަވާރީޖްގެ ޕްރޮޕެގެންޑާއާއި އައިއީއޭއާ ދެކޮޅަށް ކުރާ ފާޑުކިޔުންތަކުގެ ޝަރީޢަތަށް ބިނާކޮށް އިވެލުއޭޝަން – 13 ވަނަ ބައި

ލިޔުންތެރިޔާ: މައުލާވީ އަޙްމަދު ޢަލީ

ނަބީކަން ދަޢުވާކުރި ޣުލާމް މިރްޒާ އަޙްމަދު ޤާދިޔާނީ، ނަބިއްޔާކަމުގެ ފައިނަލިޓީ (ޚަތުމް ނޫބުއްވަތު) އަށް އިއްތިފާޤުން ޤަބޫލުކުރާ ޢަޤީދާ ދޮގުކޮށް، އޭނާއާއި އޭނާގެ އަހުލުވެރިން އިސްލާމީ އުއްމަތުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ހުށަހަޅައި، އިސްލާމްދީނުގެ ޕްލެޓްފޯމާއި މެތޮޑޮލޮޖީން އޭނާގެ ބިދުޢަވެރި ޢަޤީދާތައް ޕްރޮޕަގޭޓް ކުރެއްވިއެވެ  .  އޭނާގެ އެއްކިބާވެފައިވާ ފިކުރުތައް ކުރިއެރުވުމުގައި އިސްލާމީ ހުރިހާ ރަމްޒުތަކެއް ބޭނުންކުރެއްވިއެވެ.  އެކަމުގެ ރައްދުގައި، ނަބިއްޔާކަމުގެ ފައިނަލިޓީ (ޚަތުމް ނަބޫއްވަތު) ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ބެނާގެ ދަށުން އޭނާއާ ދެކޮޅަށް އިންތިޒާމުކޮށްގެން ހަރަކާތެއް ފެށިއެވެ.  މުސްލިމުން ކުރިއަށް ގެންދިޔަ ކެމްޕޭނެއްގެ ނަތީޖާއަކަށްވީ އެންމެ ފަހުން ޤާދިނީންނަކީ ޣައިރު މުސްލިމް ޖަމާޢަތެއްގެ ގޮތުގައި ކަނޑައަޅައި މަޖިލީހުން ނިންމި ނިންމުމެކެވެ.  މި ނިންމުމުގެ ސަބަބުން އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ނަފްސު މުސްލިމުންގެ ގޮތުގައި ކިޔުމާއި، އަޅުކަންކުރާ ތަންތަނަށް މިސްކިތްތަކުގެ ލޭބަލް ޖެހުމާއި، ނުވަތަ އިސްލާމްދީނުގެ ނިވާކޮށްގެން އެމީހުންގެ ފިކުރަށް އެހެން މީހުންނަށް ދައުވަތު ދިނުމުގެ ހައްގު ގެއްލިގެން ދިޔައެވެ.

މި ނިންމުން ޝަރީޢަތުގެ ޤާނޫނާ ފުރިހަމައަށް ގުޅިފައި ނުވިނަމަވެސް- ޤާދީނީންނަކީ މުރުތައްދުވެފައިވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭތީ- ވެރިކަންކުރާ ނިޒާމަކީ ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމެއްގެ ބަދަލުގައި އިސްލާމީ ނިޒާމަކަށް ނަމަ، ޝަރީޢަތުގެ ވާޖިބަކީ އެމީހުންނަށް ތައުބާވުމުގެ ފުރުޞަތު ހުށަހެޅުން.  އެމީހުން އެކަމަށް ދެކޮޅު ހެދިނަމަ އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ދަށުން ކަނޑައެޅިފައިވާ އަދަބަކީ މަރުގެ އަދަބު ކަމުގައި ވާނެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް މި ހުކުމަކީ ބައެއް ގޮތްގޮތުން ކާމިޔާބު ޙުކުމެކެވެ.  އިސްލާމްދީނުގެ ނަމުގައި ފާޅުގައި ދަރުސް ދިނުމާއި، އިސްލާމީ ބެނާގެ ދަށުން ސްކޫލްތައް ހިންގުމާއި، އަޅުކަންކުރާ ތަންތަން މިސްކިތެއްގެ ގޮތުގައި ޤާއިމުކުރުމާއި، އިސްލާމްދީނާއި ޝަރީޢަތާއި، ޤުރުއާނާއި، ސުންނަތުގެ ނަމުގައި އެއްވުންތަކާއި ހަރަކާތްތައް ބާއްވައިގެން ޤާދިޔާންނަށް ދެން ނުދެވޭނެއެވެ.

އެއާ ޚިލާފަށް ރަވާފިދުން އިސްލާމްދީނުގެ ނިވާކޮށްގެން މިފަދަ ހަރަކާތްތައް ހިންގަމުން ގެންދަނީ އެއްވެސް ހުރަހެއް ނެތިއެވެ.  ހަމައެފަދައިން ތުރުކީގެ އިޚްވާނީ އިސްވެ އޮވެ އޮންނަ ޑިމޮކްރެޓިކް ސަރުކާރާއި އެ ސަރުކާރުގެ ލީޑަރު ރަޖަބް ތައިބް އުރުދުޣާންގެ މަސައްކަތްތަކުގެ ސަބަބުން ސެކިއުލަރ ތުރުކީގައި ވަކި އިސްލާހުތަކެއް ތަންފީޒު ކުރެވުނެވެ.  އޭގެ ތެރެއިން އެއް ކަމަކީ ސެކިއުލަރިސްޓް ލީޑަރު މުސްތަފާ ކެމަލް އަތަތުރުކް މިއުޒިއަމަކަށް ބަދަލުކޮށްފައިވާ ތާރީހީ އަޔާ ސޮފްޔާ މިސްކިތް އަނބުރާ މިސްކިތަކަށް ބަދަލުކުރުމެވެ.

މި ހާލަތްތަކަށް ބަލާއިރު، އިސްލާމީ ނޫން އެހެން ވެރިކަންތަކަށްވުރެ ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމެއް އިސްކަންދީ، ރަސްކަމުގެ ނިޒާމުތަކާއި، އަސްކަރީ ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަންތަކާއި، ހިންދޫދީން، ބުޑިޒަމް، ނުވަތަ ކޮމިއުނިޒަމް ފަދަ ދީނީ ނިޒާމުތަކަށް އިސްކަންދީ، އެފަދަ ނިޒާމަކަށް ހަމްދަރުދީ ނުވަތަ ތާއީދު ދައްކާނަމަ، މިކަމަށް ނުބެލެވެއެވެ  ކުފުރު (ކުފްރު) އެވެ.  ނަމަވެސް މިފަދަ ތާއީދެއް އިސްލާމީ ނިޒާމެއް ޤާއިމުކުރުމާ ދެކޮޅު ހަދާނަމަ އެއީ ސީދާ ކުފުރަކަށް ވެގެންދެއެވެ.

މިސާލެއް ނަގައިގަނެވޭނީ އަދި އިސްލާމްދީން ގަބޫލުނުކުރާ އަބިސީނިއާގެ ވެރިޔާ ނެގޫސް (އަންނަޖާޝީ) ގެ ވާހަކައިންނެވެ.  އެކަލޭގެފާނުގެ ވެރިކަން ބިނާވެފައި އޮތީ ކުފުރުގެ މައްޗަށް (ކުފުރު) ނަމަވެސް މުޙައްމަދު ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އެކަލޭގެފާނަށް ތަޢުރީފު ކުރައްވައި، އެކަލޭގެފާނުގެ ވެރިކަމުގައި ހުރި އިންސާފާއި އިންސާފުވެރިކަމުގެ ސަބަބުން އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙާބީންނަށް ހަބީސީއަށް ހިޖުރަ ކުރުމުގެ ހުއްދަ ދެއްވިއެވެ.

އަބޫ ހާޝިމް ޞާލިޙް ބިން ޢަވާދު އަލްމުޣާމީސީ ލިޔުއްވާފައިވާ އަލްއައްޔަމް އަލްނަދްރާ ފީ އަސް-ސިރާޙް އަލްޢަތުރާ (ޖުމްހޫރިއްޔާ 5، ޞ. 6) ގައި ލިޔެވިފައިވާ ފަދައިން:

ثم جاء الإذن بالهجرة إلى الحبشة، ولم يكن هذا من السماء، وإنما كان اجتهاداً منه ﷺ، وأخبر أن ذلك الملك الذي يوجد في الحبشة، وهو النجاشي ملك لا يظلم الناس عنده، رغم أن النجاشي لم يكن مسلماً، ولا يؤمن بالله ولا باليوم الآخرة، ولا يعرف عنده دين الإسلام، لكن المؤمنين مستأمنون عنده. فأذن النبي ﷺ لأصحابه بالهجرة إلى الحبشة، وهذا هو التعريف الحقيقي لما يسمى باللجوء السياسي اليوم.

ހަމައެފަދައިން ފީ ސާބިލް އަލްޢަޤިދާ އަލްއިސްލާމިއްޔާ (ޖަލްސާ 1، ޞ. 86) ގައި ޢަބްދުލްލަތީފް އަލްޤަންޓްރީ ބަޔާންކުރައްވާފައިވެއެވެ.

وعندما اشتد أذى مشركي قريش على المسلمين شرعوا في الهجرة إلى خارج نفوذ المشركين، فبعض المسلمين هاجروا إلى الحبشة المسيحية، إذ وجدوا في حاكمها (النجاشي) حسن الاستقبال والجوار والرعاية والأمان وسعة الصدر، وهذا لم يجدوه بين أهلهم وفي بلدهم مكة، إذ لم يضق صدره من المسلمين، وهم في بلده وإن كانوا مخالفين له في عقيدته ودينه ذلك؛ لأنه مسيحي صميم غير متعصب، ولم يكن في قلبه أي حقد على الإسلام وعقيدته، وقد أثنى الله في القرآن عليهم – الحبشة – كما جاء في قوله تعالى: ﴿لَتَجِدَنَّ اَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِيْنَ اٰمَنُوا الْيَهُوْدَ وَالَّذِيْنَ اَشْرَكُوْا ج وَلَتَجِدَنَّ اَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِيْنَ اٰمَنُوا الَّذِيْنَ قَالُوْۤا اِنَّا نَصٰرٰىؕ ذٰلِكَ بِاَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيْسِيْنَ وَرُهْبَانًا وَّاَنَّهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُوْنَ ٨٢﴾ (سورة المائدة: 82)

މީގެ އިތުރުން، “ސީރަތު އިބްނު ހިޝާމް” ފޮތުގައި (ޖަލްސާ 1، ޞ. 291) އުއްމު ސަލާމާ ރަޟިޔަالله ޢަންހު ރިވާކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި އަޅުގަނޑުމެން ޙަބީސީންގައި ހިޖުރަވެރިންގެ ގޮތުގައި އުޅުނުއިރު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ނަޖާޝީގެ ކަންކަމާމެދު އުފާވެރިކަން އިޙްސާސް ކުރެވެމުން ދިޔައެވެ  ކާމިޔާބީތަކާއި ވެރިކަން ލިބިވަޑައިގަތީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވަރަށް އޯގާތެރިވެވަޑައިގެންނެވި ސަބަބުންނެވެ.  އެއްފަހަރަކު އޭނާއަށް ކުރިމަތިވީ ވެރިކަމާއި ބާރުގެ މައްސަލައިގައި އެހެން އަބިސިނިއަން މީހަކާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމައެކެވެ.  އުއްމު ސަލާމާ ރަޟިޔަالله ޢަންހު ހުވާކުރައްވަނީ، އެހެން މީހަކު ވެރިކަމަށް އައިސްފިނަމަ، އެމީހަކު އަޅުގަނޑުމެންގެ ހައްޤުތައް ދެނެގަނެވިދާނެތީ، މިއަށްވުރެ ބޮޑު ހިތާމައެއް އަޅުގަނޑުމެންނަށް އަބިސީނިއާގައި ދުވަހަކުވެސް ނުވާކަމަށެވެ.  އެހެންކަމުން ނަޖާޝީގެ ކާމިޔާބީއަށްޓަކައި އަހަރެމެން ގަދައަޅައި ދުޢާކުރީމެވެ.  ހަނގުރާމައިގެ މައިދާން އޮތީ ނައިލް ކޯރުގެ އަނެއް ފަރާތުގައި ކަމުން ހަނގުރާމައިގެ މައިދާނަށް ގޮސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޞައްޙަ ޚަބަރު ގެނެސްދެވޭނެ ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި މަޝްވަރާކުރީމެވެ.

ޙަޟްރަތު ޒުބައިރު ބިން އަލްޢައްވާމް ރަޟިޔަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އެދުވަސްވަރު ޒުވާން ކަމުން އޭނާ ވިދާޅުވީ “އަހަރެން ދާނަމޭ” ކަމަށެވެ.  އެހެންކަމުން އެމީހުން އޭނާއަށްޓަކައި ފެން ހަންގަނޑެއް ފުއްޕާލިއިރު، އޭނާ އެ ހަންގަނޑު ބޭނުންކޮށްގެން ނައިލް ކޯރު ހުރަސްކުރިއެވެ.  އޭނާ ހަނގުރާމައިގެ މައިދާނަށް އާދެވުމުން، ދުވަސްކޮޅަކުން އެނބުރި އައީ، ހެދުން އުފުލާލަމުން އަހަރެމެންނާ ދިމާއަށް ދުވެފައި ގޮސް، “އުފާކޮށްލައްވާ! ނަޖާޝީ ހަނގުރާމަ ކާމިޔާބު ކުރައްވައި، އޭނާގެ ދުޝްމަނުން ނައްތާލެވިއްޖެ” ކަމަށް ގޮވާލައްވަމުންނެވެ.  އުއްމު ސަލާމާ ރަޟިޔަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ހުވާކުރައްވަނީ “اللهގެ ޙަޟްރަތުގައި އަޅުގަނޑުމެން އެވަގުތު އުފާވި ވަރުގެ އުފަލެއް ދުވަހަކުވެސް ނުލިބުނު” ކަމަށެވެ.

މިކަން ތަޙުލީލު ކުރާނަމަ، ނަޖާޝީގެ ނިޒާމު ބިނާވެފައި އޮތީ އިސްލާމީ ވެރިކަމެއްގެ މައްޗަށް ނޫން، އެއީ އޭނާ އިސްލާމީ ނިޒާމެއް ތަންފީޒު ނުކުރައްވާތީއެވެ.  ނަމަވެސް ހިޖުރަވެރިން އަދިވެސް އޭނާގެ ވެރިކަމުގެ އަގުވަޒަން ކުރަމުން ދިޔައީ އެމަނިކުފާނު އެމީހުންނަށް ހިމާޔަތް ދެއްވައި، އެމީހުންނަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އަޅާލެއްވުމުންނެވެ.  އެހެންކަމުން ޣައިރު މުސްލިމް އެހެން ވެރިއަކާ އަޅާބަލާއިރު ނަޖާޝީގެ ކާމިޔާބީއަށް އެދެމީހުން ދުޢާކުރިއެވެ.  ނަޖާޝީގެ ނިޒާމަކީ ވެސް ޣައިރު އިސްލާމީ ނިޒާމަކަށް ވިޔަސް، ހިޖުރަވެރިންގެ ތާއީދު ބިނާވެފައި އޮތީ އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމުގައި އެމީހުން ތަޖުރިބާކުރި އިންސާފާއި އޯގާތެރިކަމުގެ މައްޗަށެވެ.  އުއްމު ސަލާމާ ރަޟިޔަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ވިދާޅުވެފައިވާ ފަދައިންނެވެ.

المهاجرون يفرحون بانتصار النجاشي، قالت: فوالله! إنا لعلى ذلك إذا نَزَلَ بِهِ رَجُلٌ مِنَ الْحَبَشَةِ يُنَازِعُهُ فِي مُلْكِهِ. قَالَتْ: فَوَاللهِ! مَا علمتُنا حَزِنَّا حُزْنًا قَطُّ كَانَ أشدَّ عَلَيْنَا مِنْ حُزْنٍ حَزِنَّاهُ عِنْدَ ذَلِكَ؛ تَخَوُّفًا أَنْ يَظْهَرَ ذَلِكَ الرَّجُلُ عَلَى النَّجَاشِيِّ، فَيَأْتِي رَجُلٌ لَا يَعْرِفُ مِنْ حقِّنا مَا كَانَ النجاشيُّ يَعْرِفُ مِنْهُ. قَالَتْ: وَسَارَ إلَيْهِ النَّجَاشِيُّ، وَبَيْنَهُمَا عَرضُ النِّيلِ، قَالَتْ: فَقَالَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَعَلَى آلِهِ وَسَلَّمَ: مَنْ رَجُلٌ يَخْرَجُ حَتَّى يحضرَ وقيعةَ الْقَوْمِ ثُمَّ يَأْتِينَا بِالْخَبَرِ؟ قَالَتْ: فَقَالَ الزُّبَيْرُ بْنُ الْعَوَّامِ: أَنَا. قَالُوا: فَأَنْتَ. وَكَانَ مِنْ أَحْدَثِ الْقَوْمِ سِنًّا. قَالَتْ: فَنَفَخُوا لَهُ قِرْبَةً، فَجَعَلَهَا فِي صَدْرِهِ، ثُمَّ سَبَحَ عَلَيْهَا حَتَّى خَرَجَ إلَى نَاحِيَةِ النِّيلِ الَّتِي بِهَا ملتقَى الْقَوْمِ، ثُمَّ انْطَلَقَ حَتَّى حَضَرَهُمْ. قَالَتْ: فَدَعَوْنَا اللهَ تَعَالَى لِلنَّجَاشِيِّ بِالظُّهُورِ عَلَى عدوِّه والتمكين له في لَادِهِ. قَالَتْ: فَوَاللهِ إنَّا لعلَى ذَلِكَ مُتَوَقِّعُونَ لِمَا هُوَ كَائِنٌ، إذْ طَلَعَ الزبيرُ وَهُوَ يسعَى، فَلَمَعَ بِثَوْبِهِ وَهُوَ يَقُولُ: أَلَا أَبْشِرُوا، فَقَدْ ظَفِرَ النجاشيُّ، وَأَهْلَكَ اللهُ عدوَّه، ومكَّن لَهُ فِي بِلَادِهِ. قَالَتْ: فَوَاللهِ مَا عَلِمْتُنَا فَرِحنا فَرْحَةً قَطُّ مثلَها.

މައިގަނޑު މައުޟޫޢަށް އެނބުރި ދާނަމެވެ.  އަޅުގަނޑުމެން އިސްނަގައިގެން ކުރި މައްސަލައަކީ މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ކާފަރުންނާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ކުފުރު (ކުފްރު) ވަކިން ކަނޑައެޅިގެން ކުރާ އަމަލެއްތޯ، ނުވަތަ މި ޙުކުމުގައި ނިއުއަންސްއެއް އޮތްތޯއެވެ.

ކުރީގެ ބައިތަކުގައި އަޅުގަނޑުމެން ސާފުކޮށް ބަޔާންކޮށްދިނީ، ސަލަފުގެ އަޙްލުއްސުންނަތު ވަލްޖަމާޢަތާއި، ހަތަރު އިމާމުންނާއި، ކުރީގެ ޢިލްމުވެރިންނާއި، އަދި ފަހުގެ ޢިލްމުވެރިންގެ ގިނަބައެއްގެ މަޤާމު- ތިރީގައި މިވަނީއެވެ.

މިފަދަ ޖިނާއީ އަމަލަކީ ކޮރަޕްޓް ނުވަތަ ނުބައި ޢަޤީދާތަކުން އުފެދިފައިވާ އަމަލެއްނަމަ އެއީ މުރުތައްދުވުން (irtidad) އެވެ.  ނަމަވެސް އެއީ ޒާތީ ނުވަތަ ދުނިޔަވީ ފައިދާއަކުން ބާރުއަޅާ ކަމެއްނަމަ އެއީ ބޮޑު ފާފައެއް (ކަބިރާ) ކަމުގައި ބެލެވުނު ނަމަވެސް އެއީ ކުފުރު (ކުފްރު) އަކަށް ނުވާނެއެވެ.

އަޅުގަނޑުމެން މި ސްޓޭންޑަށް ތާއީދުކުރީ ސަލަފުންނާއި، ކުރީގެ ބައެއް ޢިލްމުވެރިންނާއި، މަޝްހޫރު އަދި އިޙްތިރާމް ލިބިގެންވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ސާފު އަދި ޝައްކެއްނެތް ލިޔުންތަކާއި ބަޔާންތަކުންނެވެ.