ޚަވާރިޖު: އެމީހުންގެ ތާރީޚާއި އައިޑެންޓިޓީގެ ވިސްނުމެއް  2 ވަނަ ބައި

ލިޔުނީ: ރަޝީދު ޝަފީގު

ކުރީ ބައިގައި މަޝްވަރާ ކުރެވިފައިވަނީ ޚަވާރިޖުގެ މާނައާއި ނަން ކިޔުމުގެ މައްޗަށެވެ.  މިތަނުގައި މި ގްރޫޕާ ގުޅުންހުރި އިތުރު މަދު ނަންތަކެއް ފާހަގަކޮށްލާނަމެވެ.

2. އަލްޙަރޫރިއްޔާ:

މި ނަމަކީ ހަޟްރަތު ޢަލީ (ރ.އ) ގެ ލަޝްކަރުން ވަކިވެ، ހަރޫރާގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ކޫފާއާ އިންވެގެން ސަރަހައްދެއްގައި ވަޒަންވެރިވި ފެކްޝަނަކާ ގުޅިފައިވާ ނަމެކެވެ.  މި ޖިއޮގްރަފިކަލް ލޮކޭޝަނަށް އިޝާރާތްކޮށް އެ ޖަމާއަތުން އަލްހަރޫރިއްޔާގެ ލަޤަބު ގެންގުޅުނެވެ.  އިމާމް އަޝްޢަރީ (ރ.އ)، އޭނާގެ ފޮތް މަޤާލަތުލް އަޝްޢަރީގައި ފާޅުކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި، އެމީހުން ފުރަތަމަ ވަޒަންވެރިވީ ހާރޫރާގައި ދިރިއުޅުނުތީ، އަލްޙަރޫރިއްޔާގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވެއެވެ.

3. އަޝް-ޝޫރާތު:

އައްލާމާ އަޝްޢަރީ (ރ.އ) ހާމަކުރައްވާ ގޮތުގައި ޚަވާރިޖުން އަމިއްލައަށް މި ނަން ޚިޔާރުކުރީ، އެމީހުންގެ ނަޒަރުގައި، الله އަށް ކިޔަމަންތެރިވެ، މާނައަކީ ސުވަރުގެ ބަދަލުކޮށް ވިއްކުމުންނެވެ.

4. އަލްމަރިޤާ:

މި ނަން އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވީ ހަޟްރަތު ޢަލީ (ރ.އ) ގެ ލަޝްކަރުން ވަކިވުމުންނެވެ.  އަލްޝަޙްރަސްތާނީ އޭނާގެ ފޮތް އަލްމިލާލް ވަލް ނިހާލްގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި އެއީ ހަމަ ނަޙްރާވާނަށް އެއްވެ އުޅުނު މަރިޤާއެވެ.

5. އަލްމުޙައްކިމާ:

މި ލަޤަބު އެބައިމީހުންނަށް ލިބިފައިވަނީ އާބިޓްރޭޝަން (ތަޙްކީމް) އަށް ދެކޮޅު ހަދައި، “މަޤަލަތުލް އިސްލާމިއްޔިން” ގައި ނަކަލުކޮށްފައިވާ ފަދައިން، “ލާ ޙުކުމާ އިއްލާ ލިالله” (“މާތްރަސްކަލާނގެ ފިޔަވައި އެއްވެސް ޙުކުމެއް (ހުކުމް)”) އިޢުލާން ކުރުމުންނެވެ.

މިއީ ޚަވާރިޖުންގެ ނަންތަކާއި ލަޤަބުތަކެވެ.  އެމީހުން ގަބޫލުކުރަނީ އަލްމަރިޤާ ފިޔަވައި މި ހުރިހާ ލޭބަލްތަކެއް ކަމަށާއި އެ ލޭބަލް އެމީހުން ދެކޮޅު ހަދައެވެ.  އިމާމް އަބޫ އަލްޙަސަން އަޝްޢަރީ (ރ.އ) ޙަދީޘްކުރައްވަނީ: “އެމީހުން މިހުރިހާ ލަޤަބުތަކެއް ޤަބޫލުކުރި ނަމަވެސް، ދީނުން އެއްކިބާވެފައިވާ ކަމަށް ނުދެކޭތީ، އަލްމަރިޤާގެ މަޤާމަށް ދެކޮޅު ހަދައެވެ.”

ޚަވާރިޖުގެ އަސްލާއި އުފެދުމެވެ

ޚަވާރިޖުން އުފެދުނީ ކޮން އިރަކުން ހެއްޔެވެ؟

ޚަވާރިޖުންގެ އަސްލާ ގުޅޭގޮތުން ޢިލްމުވެރިންގެ ނަޒަރިއްޔާތު ތަފާތުވެއެވެ.  ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބައެއް ވިސްނުންތަކަކީ ތިރީގައި މިވާ ކަންކަމެވެ.

ފުރަތަމަ ޚިޔާލު:

ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ޤަބޫލުކުރައްވާ ގޮތުގައި ޚަރީޖީންގެ ތެރެއިން އެންމެ ފުރަތަމަ ބޭކަލަކީ ޛުލްޚުވައިސިރާ ނުވަތަ ޢަބްދުالله ބިން ޛުލްޚުވައިސިރާލް ތަމީމީ އެވެ.  މުޙައްމަދު ނަބިއްޔާ (ޞޢވ) ހަނގުރާމައިގެ ޣަނީމާ ބަހާލުމާ ދެކޮޅު ހައްދަވައި، އޭނާގެ އިންސާފުވެރިކަމުގެ އިޙްސާސަށް ފާޑުވިދާޅުވިއެވެ.

ޞަޙީޙް ބުޚާރީގައި ބަޔާންވެގެންވާ ޙަދީޘެއްގައި ތިރީގައި މިވާ ކަންތައްތައް ރިވާވެގެންވެއެވެ.

ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ބައި ބަހަމުން ދަނިކޮށް ޛުލްޚުވައިސިރާ ވިދާޅުވިއެވެ.  ރަސޫލާ ޖަވާބު ދެއްވިއެވެ.

އުމަރު (ރ.އ) އޭނާ މަރާލަން ބޭނުންވި ނަމަވެސް ރަސޫލާ (ޞޢވ) އެކަން ހުއްދަ ނުކުރައްވައި ވިދާޅުވިއެވެ: “އެކަލޭގެފާނު ދޫކޮށްލައްވާށެވެ  އޭގެ އަމާޒު ތެރެއިން ތިރިއެއް ފާއިތުވާ ފަދައިން.”

މި ޙަދީޘްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ޤަބޫލުކުރައްވާ ގޮތުގައި ޚަވާރިޖުގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ބާނީއަކީ ޛުލްޚަވައިސީރާ ކަމަށާއި، މުޙައްމަދު ނަބިއްޔާ (ޞޢވ) އޭނާ މަރާލުމުން މީހުންގެ ހިތްތައް މަޑުމައިތިރިވާން ފުރުޞަތު ނުދެއްވާ ކަމަށެވެ.

ދެވަނަ ރައުޔު:

ޤާޟީ އަލީ ބިން އަބީ އަލްޢިއްޒުލްޙަނަފީ އަލްދީމާޝްޤީ (ރ.އ) ޝަރުޙްލްޢަޤީދާލް ތަޙަވިއްޔާގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތުގައި ޚަވާރިޖުން އުފެދުނީ ހަޟްރަތު ޢުޘްމާން (ރ.އ)އާ ދެކޮޅަށް ފުރަތަމަ ފިތުނަގައި، އެންމެ ފަހުން އޭނާ ޝަހީދުވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ.

ތިންވަނަ ރައުޔު:

ތިންވަނަ ރައުޔު: ޚަވާރިޖުން އެންމެ ފުރަތަމަ އުފެދުނީ ޢަލީ (ރ.އ) ގެ ލަޝްކަރުން ވަކިވެ، އޭނާއާ ދެކޮޅަށް ބަޣާވާތް ކުރުމުންނެވެ.  މި ރައުޔަކީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ޤަބޫލުކުރާ ރައުޔެކެވެ.  އިމާމް އަޝްޢަރީ (ރ.) ޚަވާރިޖުންގެ ތާރީޚު ބަޔާންކުރައްވައި، އެމީހުން ޢަލީ (ރ.އ) އާއި ދެކޮޅަށް ބަޣާވާތް ކުރެއްވި ކަމަށް ވިދާޅުވެ ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ.

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ޚަވާރިޖު މި ލަފުޒު އެހެން މީހަކަށް ބޭނުން ނުކުރެވޭ މިންވަރަށް ހަޟްރަތު ޢަލީ (ރ.އ) އާއި ދެކޮޅު ހަދާ މީހުންނާ ގާތް ގުޅުމެއް އުފެދުނެވެ.