ލިޔުންތެރިޔާ: އަބްދާން ސާފީ
ޕާކިސްތާނުގައި ބާއްވާ އޯއައިސީ ބައްދަލުވުމަކީ އަފްޣާނިސްތާނުގެ ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތަކާއި އަންހެނުންގެ ތައުލީމާއި އިންސާނީ ދަތިކަމުގެ ތެރެއިން ހުށަހަޅާފައިވާ ބައްދަލުވުމެއް ނަމަވެސް މި ބައްދަލުވުމުގެ ހަގީގީ މަގުސަދުތައް އެހެން ތަނެއްގައި ފޮރުވިފައިވެ އެވެ. އަފްޣާނިސްތާނުގެ ނުފޫޒުގެ ދަށުގައި ބަހައްޓަން ޕާކިސްތާނުން އަބަދުވެސް މަސައްކަތް ކުރި ނަމަވެސް އަފްޣާނިސްތާނުގެ އިސްލާމިކް އެމިރޭޓުން މިނިވަންކަމުގެ ސިޔާސަތު ގެންގުޅުނުއިރު އެއީ ޕާކިސްތާނަށް ބަލައިގަނެވޭ ސިޔާސަތެއް ނޫނެވެ.
އޯއައިސީގެ ބައްދަލުވުމަކީ ވެސް އަފްޣާނިސްތާނުގެ އިސްލާމިކް އަމީރާތު ބަލިކަށިކޮށް ފިއްތުންތައް ކުރިމަތިކުރުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން ހިންގާ ސިޔާސީ އުކުޅެއްގެ މި ސިލްސިލާގެ ބައެކެވެ. އެކަމަކު ސުވާލަކީ، އިންސާނީ ހައްގުތަކާއި، ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި، ޑިމޮކްރެޓިކް އުސޫލުތައް ކަމަށް ބުނާ އުސޫލުތަކާ ޚިލާފުވެގެން ޚުދު ޕާކިސްތާނަށް އެހެން ގައުމަކަށް ފިލާވަޅު ދަސްކޮށްދިނުމުގެ ހައްގު ލިބެނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
އަފްޣާނިސްތާނުގެ ކުޑަކުދިންނާއި އަންހެން ކުދިންނަށް ތައުލީމުގެ ހައްގު ދޭން ބޭނުންވާ ޕާކިސްތާނުން އަމިއްލަ ގައުމުގައި ކުޑަކުދިންގެ ތައުލީމަށް އެއްވެސް ކަމެއް ކޮށްދީފި ހެއްޔެވެ؟ ޕާކިސްތާނުގައި ސަރުކާރުގެ ތަފާސް ހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި 26 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ކުދިން ސްކޫލާއި މަދްރަސާއިން ބޭރުގައި އުޅޭއިރު، މިއީ ދުނިޔޭގައި ސްކޫލުން ބޭރުގައި އުޅޭ ކުދިންގެ އަދަދު އެންމެ ގިނަ އެވެ.
ޕާކިސްތާނުގެ ދައުލަތުން، ޚާއްސަކޮށް އަސްކަރިއްޔާއިން އަބަދުވެސް އަފްޣާނިސްތާނުގެ ކަންކަމުގެ ތެރެއަށް ވަދެ، އަފްޣާނިސްތާނުގެ ކޮންމެ ވެރިކަމެއް އެގައުމަކަށް ކަމުދާ ގޮތަށް މެނިޕިއުލޭޓްކޮށް، ބޯޑަރު މައްސަލަތައް އުފައްދައި، ވިޔަފާރީގެ މަގުތައް ބަންދުކޮށް، އަފްޣާނިސްތާނުގެ އިގްތިސާދަށް ގެއްލުންދީ، ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ޓެރަރިޒަމްގެ ތުހުމަތު ކުރަމުން އަންނަ ކަމީ ސިއްރެއް ނޫނެވެ .
މި ހުރިހާ އުކުޅުތަކަކީ ޕާކިސްތާނުގެ އަފްޣާނިސްތާނުގެ ސިޔާސަތުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އުކުޅުތަކެއް ނަމަވެސް ޒަމާން ވަނީ ބަދަލުވެފައެވެ. އަފްޣާނިސްތާނަކީ ބޭރުގެ ޕްރެޝަރު ގަބޫލުކުރަން މިހާރު ތައްޔާރެއް ނޫން ކަމަށާއި، ޕާކިސްތާނަށް ކުރިން ކުޅުނު ކުޅިވަރުތައް ދެން ނުކުޅެވޭނެ ކަމަށް ގަބޫލުކުރަން ޖެހެ އެވެ.
ޕާކިސްތާނުން ހަގީގަތުގައި ވެސް އިންސާނީ ހައްގުތަކާއި މިނިވަންކަމާ މެދު ކަންބޮޑުވާނަމަ އަމިއްލަ ގައުމުގައި ހިނގަމުންދާ އަނިޔާތައް ހުއްޓުވަން ޖެހެ އެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ މުއައްސަސާތަކާއި އޭގެ ދަށުގައިވާ ސަރުކާރުތަކުން އަބަދުވެސް ބޭރުގެ މައްސަލަތައް އުފުލަނީ އެމީހުންގެ ނާކާމިޔާބީތައް ފޮރުވުމަށްޓަކައެވެ. އަފްޣާނިސްތާނަށް ފާޑުކިޔައި ޕްރެޝަރު ކުރުމަކީ ވެސް މި ސިޔާސަތުގެ ބައެއް ނަމަވެސް ހަގީގަތަކީ ޚުދު ޕާކިސްތާނަށް ވެސް ކުރިމަތިވެފައި ވަނީ އެތެރޭގެ ބޮޑެތި ދަތިތަކާ އެވެ.
ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ނުތަނަވަސްކަން އެންމެ މައްޗަށް ގޮސްފިއެވެ. ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ޕާކިސްތާނުގެ ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި ހިނގާ ހުރިހާ ކަމެއް މުޅި ދުނިޔެއަށް ފެނިގެން ދިޔައެވެ. އަސްކަރިއްޔާގެ ސިޔާސަތުތަކުގެ ދަށުން އިންތިޚާބުވެފައިވާ ސަރުކާރެއް ވައްޓާލައި، މިއަދާ ހަމައަށް ވެސް ސިޔާސީ ދަތިކަމެއް އުފެދިގެން ދިޔައެވެ. އިންތިޚާބުގެ މަކަރާއި ހީލަތާއި، މީޑިއާގެ ހުރަސްތަކާއި، ޝަރުޢީ ނިޒާމު އަމިއްލަ ބޭނުމަކަށް ބޭނުންކުރުމުގެ ސަބަބުން ޕާކިސްތާނުގައި މިހާރު އޮތް މޮކް ޑިމޮކްރަސީ ސަމާސާއަކަށް ބަދަލުވެއްޖެއެވެ.
ބަލޫޗިސްތާނުގައި ދައުލަތުގެ އަނިޔާވެރިކަމުގެ ތާރީޚު ދިގުދެމިގެންދަނީ އެތައް ދިހަ އަހަރެކެވެ. އެތައް ހާސް ބަލޫޗް ޒުވާނުންނެއް ގަދަކަމުން ގެއްލުވާލާފައިވާއިރު، ފަޅު ސަރަހައްދުތަކުން އެތައް ސަތޭކަ ހަށިގަނޑު ކަނޑާލާފައިވާ ހަށިގަނޑުތަކެއް ފެނިފައިވާއިރު، ބާކީ ތިބި މީހުން ތިބީ ޖަލުތަކުގައި ނުވަތަ ގައުމުން ފިލައިގެންނެވެ.
ޕާކިސްތާނުގެ ދައުލަތުން އަބަދުވެސް ބަލޫޗް ރައްޔިތުން ދެކެނީ ބާޣީންނާއި ވަކިވެގަންނަ މީހުންގެ ގޮތުގައި، އެމީހުންގެ ހައްގުތަކަށް ފިރުމާލައި، ތައުލީމާއި ވަޒީފާއާއި އަސާސީ ހިދުމަތްތަކުން މަހުރޫމްކޮށްގެންނެވެ. ބަލޫޗިސްތާނުގައި ގަދަކަމުން ގެއްލުވާލުމާއި ޝަރީއަތުން ބޭރުން މީހުން މަރާލުން ވަނީ އާންމުވެފަ އެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރިއްޔާއާއި ޖާސޫސީ އިދާރާތަކުން އަމާޒުކުރަނީ ދައުލަތުގެ އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް އަޑު އުފުލާ ކޮންމެ މީހަކަށް.
ޚައިބަރު ޕަޚްތުންޚްވާގެ ޙާލަތު މާބޮޑު ތަފާތެއް ނެތެވެ. އެތަނުގައި ތިބި މީހުންނަށް އަމާޒުކޮށްފައިވަނީ ޓެރަރިޒަމާ ދެކޮޅަށް ކުރާ ހަނގުރާމައިގެ ނަމުގައެވެ. ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރިއްޔާއިން އޮޕަރޭޝަންތަކުގެ ތެރޭގައި މައުސޫމް އާންމުންނަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ދީ، މުޅި ރަށްތައް ހަލާކުކޮށް، ޓެރަރިސްޓުންގެ ނިވާކޮށްގެން މައުސޫމް މީހުން މަރާލައި، ހައްގުތަކަށް އަޑު އުފުލާ މީހުންނަށް ޚިޔާނާތްތެރިންނާއި ދައުލަތުގެ ދުޝްމަނުންގެ ނަން ދީފައިވެ އެވެ.
އެހެން ގައުމުތަކުގައި އިންސާނީ ހައްގުތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކާ ޕާކިސްތާނުން ފުރަތަމަ ބަލަން ޖެހޭނީ އަމިއްލަ މީޑިއާއަށެވެ. ނޫސްވެރިން ފާޅުގައި ރަހީނުކޮށް، އަނިޔާކޮށް، ގިނަ ފަހަރަށް މަރާލައެވެ. މީޑިއާ އޮތީ އަސްކަރިއްޔާގެ ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލްގެ ދަށުގައި ކަމަށާއި، އެމީހުންނާ ދެކޮޅަށް ވާހަކަ ދައްކާ ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ހިމޭންކޮށް ނުވަތަ ގައުމުން ފިލަން މަޖުބޫރު ކުރާ ކަމަށެވެ.
ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗްގެ 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ރިޕޯޓުން ދައްކާ ގޮތުގައި ޕާކިސްތާނުގެ އިންސާނީ ހައްގުތަކުގެ ހާލަތު ވަރަށް ގޯސް އެވެ. ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި، މައިނޯރިޓީގެ ހައްގުތަކާއި، އަންހެނުންގެ ހައްގުތަކާއި، ސިޔާސީ މިނިވަންކަން ދަނީ މެދުނުކެނޑި ދަށްވަމުންނެވެ. އަސާސީ ހައްގުތަކާ ހިލާފުވުން އާންމު ގައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ޕާކިސްތާން ހިމެނެ އެވެ.
2024 ވަނަ އަހަރު ޕާކިސްތާނުގައި އިންސާނީ ހައްގުތަކާ ގުޅޭ ގިނަ މައްސަލަތަކެއް ފެންމަތިވި އެވެ. ވޯލްޑް ޖަސްޓިސް ޕްރޮޖެކްޓްގެ ރޫލް އޮފް ލޯ އިންޑެކްސް އިން ޕާކިސްތާން 140 ގައުމުގެ ތެރެއިން 125 ވަނައިގައި އޮތްއިރު، މިއީ އިންސާނީ ހައްގުތަކުގެ ދާއިރާއިން ދަށް މަގާމެއް އޮތްކަން ހާމަކޮށްދޭ ކަމެކެވެ.
ޕާކިސްތާނުގެ ހިއުމަން ރައިޓްސް މިނިސްޓްރީގެ ރިޕޯޓުގައިވާ ގޮތުން 2021 އިން 2023 އަށް ޕަންޖާބުގައި އަނިޔާކުރުމާއި ޖިންސީ ގޯނާކުރުމާއި އަންހެނުންނަށް މަރާލުމުގެ 4،376 މައްސަލަ ރަޖިސްޓްރީކޮށްފައިވާއިރު، މިއީ އެހެން އަތޮޅުތަކާ އަޅާބަލާއިރު އެންމެ ގިނަ މައްސަލަ އެވެ އެއް އަތޮޅެކެވެ.
މި ހާލަތްތަކުގައި އޯއައިސީ ކޮންފަރެންސްގައި ބައިވެރިވާ ފަރާތްތަކަށް ވިސްނަންވީ އަފްޣާނިސްތާނުގެ ކަންކަމުގެ ތެރެއަށް ވަދެ ޕާކިސްތާނުގެ ސިޔާސީ އުކުޅުތަކުގެ ބަޔަކަށް ވުމަކީ އަޚްލާޤީ ގޮތުން ގޯސް އަދި ގެއްލުން ހުރި ކަމެއް ކަމަށެވެ. މި ބައްދަލުވުމަކީ ހަގީގަތުގައި އިންސާނީ ހައްގުތަކާއި އަންހެނުންގެ ތައުލީމަށް ބާއްވާ ބައްދަލުވުމެއްނަމަ، ޕާކިސްތާނުގައި ހިނގަމުންދާ ގަދަކަމުން ގެއްލުވާލުމާއި، އަސްކަރީ އަނިޔާވެރިކަމާއި، ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމަށް ހުރަސްއެޅުންތައް ފުރަތަމަ ބަލަންޖެހެއެވެ.
ޕާކިސްތާނުގެ އެޖެންޑާ ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ވުރެ އަފްޣާނިސްތާނުގެ ކަންކަމަށް ވަދެ، އަފްޣާނިސްތާނުގެ އިގްތިސާދާއި ތައުލީމާއި ތަރައްގީއަށް އަމަލީ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމުގެ ބަދަލުގައި އޯއައިސީން އަފްޣާނިސްތާނާ ހަމަހަމަ ގުޅުންތަކެއް ގާއިމް ކުރަން ޖެހެ އެވެ. އޯއައިސީން އެމީހުންގެ ކަރާމާތް ދަމަހައްޓަން ބޭނުންނަމަ ޕާކިސްތާނުގެ ސިޔާސީ އުކުޅުތަކާ ދުރުވެ ހަގީގީ މައްސަލަތަކަށް ފޯކަސް ކުރަން ޖެހެ އެވެ.
