އިސްރާއީލާއި އައިއެސް: ސްޓްރެޓެޖިކް ހޮސްޓިލިޓީ އަދި ޓެކްޓިކަލް ފައިދާގެ ކޮމްޕްލެކްސް ގޭމެއް

ލިޔުންތެރިޔާ: ޝަބީރު އަޙްމަދު

އިސްރާއީލާއި އައިއެސްއާ ދެމެދު އޮތް ގުޅުން ފިކުރީ ޢަދާވާތްތެރިކަމުގެ އާދައިގެ ވާހަކައަކަށް ކުޑައެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.  އޭގެ ބަދަލުގައި އެއީ ސަރަހައްދީ މަސްލަހަތުތަކާއި، ހިއްސާކުރެވޭ ދުޝްމަނުންނާއި، ނުސީދާ ސްޓްރެޓެޖިކް އެލައިންމަންޓްތަކުން ބައްޓަންކޮށްފައިވާ ނިއުއަންސްޑް އަދި މަލްޓި ޑައިމަންޝަނަލް ޑައިނަމިކްއެކެވެ.  ދެފަރާތުން ވެސް އާންމުކޮށް އެކަކު އަނެކަކު ވުޖޫދުގެ ދުޝްމަނުންގެ ގޮތުގައި ފްރޭމް ކުރި ނަމަވެސް، ބިމުގައިވާ ހަގީގަތްތަކުން ގިނަ ފަހަރަށް ހާމަވަނީ ގަސްތުގައި ނުވަތަ އެހެން ގޮތަކަށް ވެސް ދެފަރާތަށް ފައިދާވާ ސުލޫކުގެ އުސޫލެކެވެ.

ފިކުރީ ފެންވަރުގައި އައިއެސް އިން ދެކެނީ އިސްރާއީލަކީ “ޔަހޫދީ ދައުލަތެއް” ކަމަށާއި އެއީ ނައްތާލަން ޖެހޭ އިސްލާމްދީނުގެ އަސާސީ ދުޝްމަނެއް ކަމަށެވެ.  އަދި އެއާ ޚިލާފަށް އިސްރާއީލުން އައިއެސް ބްރޭންޑް ކުރަނީ ދުނިޔޭގެ ހަމަޖެހުމަށް ނުރައްކާވާ ބާރުގަދަ ޓެރަރިސްޓް ޖަމާއަތެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.  ނަމަވެސް މި ރިޓޮރިކަލް އެންޓަގޮނިޒަމް ހުރި ނަމަވެސް، ދެމީހުންގެ މެދުގައި އަމަލީ ގޮތުން ކުރިމަތިލުންތައް ފާޅުކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ނެތެވެ.  އަހަރުތަކެއް ވަންދެން އައިއެސް އިން ސީރިއާގައި އިސްރާއީލުގެ ބޯޑަރުތަކުގެ ކައިރީގައި ހީވާގި ޙާޟިރީއެއް ދަމަހައްޓާފައިވީނަމަވެސް، އިސްރާއީލުގެ އަމާޒުތަކާ ދެކޮޅަށް ބޮޑެތި އޮޕަރޭޝަންތަކެއް ހިންގުމުން ދުރުހެލިވެފައިވެއެވެ.  މި ދެމެހެއްޓެނިވި އަސްކަރީ ފިޔަވަޅު އެޅުން މުހިންމު ސުވާލެއް އުފެދެނީ، އައިއެސް އިން ކުރިއަށް ގެންދިޔަ އަނިޔާވެރިކަމުގެ ކެމްޕޭނުގައި އިސްރާއީލަށް އެއްގޮތަކަށްވެސް އިސްކަން ނުދިނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟

މި އާދަޔާ ހިލާފު ޑައިނަމިކްގެ އެންމެ ދައްކުވައިދޭ އެއް މިސާލަކީ ސީރިއާގެ ދެކުނުގެ ގޯލާން އުސްމިން ކައިރީގައި ހަރަކާތްތެރިވި އައިއެސްއާ ގުޅުން ހުރި ޖަމާއަތެއް ކަމަށްވާ ޖައިޝް ޚާލިދު ބިން އަލް ވަލީދުގެ މައްސަލަ އެވެ.  މި ޖަމާޢަތުން އިސްރާއީލުގެ ސަރަޙައްދުން އެންމެ ކިލޯމީޓަރު ދުރުގައި އޮންނަ ސަރަޙައްދުތަކުގެ ކޮންޓްރޯލް އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން ކުރިއަށް ގެންދިޔައިރު، އަދިވެސް އިސްރާއީލުގެ ސަލާމަތަށް އިތުބާރު ކުރެވޭ އެއްވެސް ނުރައްކަލެއް ނެތެވެ.  ހަގީގަތުގައި ގަބޫލުކުރެވޭ ރިޕޯޓްތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި އިސްރާއީލުން ވަނީ އަސަދާ ދެކޮޅު އެކި ފެކްޝަންތަކުން – މި ޖަމާއަތުގެ މެމްބަރުން ހިމެނޭ ގޮތަށް – ޒަޚަމްވި ހަނގުރާމަވެރިންނަށް ސިއްހީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ އަމިއްލަ ހޮސްޕިޓަލްތަކުގެ ތެރޭގަ އެވެ.

މިފަދަ ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުން ޑިފެކްޓޯ ޓްރޫސް ނުވަތަ އިއުލާން ނުކުރެވި އޮތް ވިސްނުމަކާ ގުޅޭ ޝައްކުތައް އިތުރުވެފައިވާއިރު، އައިއެސް އިން ހަމަލާތައް ފޯކަސްކުރީ އިސްރާއީލުގެ ސްޓްރެޓެޖިކް ދުޝްމަނުންނަށް ކަމަށްވާ އަސަދުގެ ވެރިކަމާއި އީރާނަށް ތާއީދުކުރާ މިލިޝިއާތަކަށެވެ.  މި ވިސްނުން ރަސްމީކޮށް ކޯޑިފައި ކުރެވުނު ކަމުގައި ވިޔަސް ނުވިޔަސް، އޭގެ އަމަލީ ނަތީޖާތައް އަދިވެސް ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ.

މި ކޮމްޕްލެކްސް ގުޅުމުގެ އަސާސީ ޑްރައިވަރަކީ ހިއްސާކުރެވޭ ދުޝްމަނުންގެ ވުޖޫދެވެ.  އިސްރާއީލާއި އައިއެސް އިން ވެސް ވަނީ މުހިއްމު ދެކޮޅުވެރިންގެ ގޮތުގައި އީރާނާއި ބައްޝާރުލް އަސަދުގެ ވެރިކަމާއި ހިޒްބުالله ދެނެގަނެފަ އެވެ.  މި ގޮތުން ސީރިއާ އާއި އިރާގުގައި އައިއެސް އިން ހިންގި އަސްކަރީ ކެމްޕޭންތައް އިސްރާއީލުގެ ފުޅާ ސްޓްރެޓެޖިކް ލަނޑުދަނޑިތަކާ އެއްގޮތެވެ:

1. ރެސިސްޓެންސްގެ އެކްސިސް އަށް ގެއްލުން ދިނުން:
ސީރިއާ ސިފައިންނާއި ހިޒްބުالله ދިގުދެމިގެންދާ، އެޓްރިޝަނަލް ހަނގުރާމައިގައި ޝާމިލްކޮށްގެން، އައިއެސް އިން ވަނީ އެމީހުންގެ އޮޕަރޭޝަނަލް ކެޕޭސިޓީ ވަރަށް ބޮޑަށް ދަށްކޮށް، އިސްރާއީލާ ކުރިމަތިލުމާ ދުރަށް ފޯކަސް ކޮށްފައެވެ.

2. އިސްރާއީލުގެ އޮޕަރޭޝަނަލް ފްރީޑަމް އަށް މަގުފަހިކޮށްދިނުން:
އައިއެސްގެ ސަބަބުން އުފެދުނު ނުތަނަވަސްކަމުގެ ސަބަބުން އިސްރާއީލަށް ސީރިއާގައި އީރާނާއި ހިޒްބުاللهގެ އަމާޒުތަކަށް އެތައް ސަތޭކަ ވައިގެ ހަމަލާތަކެއް ދިނުމުގެ ފުރުސަތު ލިބުނުއިރު، ގިނަ ފަހަރަށް ބަދަލު ހިފުމުގެ ބޮޑު ޖަވާބެއް ނުލިބި އެވެ.

ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި އައިއެސް އިން ވަނީ ފަލަސްތީނުގެ މައްސަލައާ ގުޅޭ ގޮތުން ދައްކާ ވާހަކަތައް ވަރުގަދަކޮށްފަ އެވެ.  ނަމަވެސް ޕްރޮޕެގެންޑާއަށް މި ބަދަލުވުމަކީ ވެސް ނުސީދާ ގޮތެއްގައި އިސްރާއީލަށް ފައިދާހުރި ކަމެއްކަން ސާބިތުވެފައިވެއެވެ.

އ.  ފަލަސްތީނުގެ ދެކޮޅުވެރިކަން ޝަރުޢީ ގޮތުން ވައްޓާލުން:
އައިއެސްގެ އިންތިހާއަށް އަނިޔާވެރިކަމާއި ރެޑިކަލިޒަމްގެ ސަބަބުން ޓެރަރިޒަމާއި ޝަރުއީ ދެކޮޅުވެރިކަމާ ދެމެދު އޮތް ރޮނގުތައް ވަނީ ފޮރުވިފައެވެ.  މިކަމުގެ ސަބަބުން އިސްރާއީލަށް “ތަހުޒީބު” އެކްޓަރެއްގެ ގޮތުގައި “ބަރުބާރީ” ބާރުތަކާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ލިބި، ދުނިޔޭގެ ލޮލުގައި ފަލަސްތީނުގެ ފުޅާ މަސައްކަތުގެ ބަދުނާމު ވެއްޖެ އެވެ.

ބ.  ފަލަސްތީނުގެ އެއްބައިވަންތަކަން ގެއްލިގެން ދިއުން:
އައިއެސް އިން އިސްރާއީލާ ދެކޮޅު ހަދައިދިނުމުގެ އިތުރުން ހަމާސް ފަދަ ފަލަސްތީނުގެ ޖަމާއަތްތަކާ ދެކޮޅަށް ފިކުރީ ގޮތުން ހަރުކަށި ހަމަލާތައް ވެސް އަމާޒުކުރެ އެވެ.  މި ހަމަލާތަކުގެ ސަބަބުން ދެކޮޅުވެރިކަމުގެ އެތެރޭގެ އެއްބައިވަންތަކަން ބަލިކަށިވެ، ފަލަސްތީނުގެ ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި އުފެދިދާނެ އެއްބައިވަންތަކަން ފަޅައިގެން ގޮސް، ނުސީދާ ގޮތެއްގައި އިސްރާއީލުގެ މަގާމު ވަރުގަދަވެގެންދެއެވެ.

ގ.  ގްލޯބަލް ފޯކަސް ބަދަލުކުރުން:
އައިއެސްގެ އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން ބައެއް ގޮތްގޮތުން ތެޔޮ ޖަހާފައިވާ ކައުންޓަރ ޓެރަރިޒަމަށް ދުނިޔޭގެ ޝައުގުވެރިކަން އުފެދިފައިވާތީ، ފަލަސްތީނުގެ މައްސަލައަށް ސަމާލުކަން ވަނީ އެއްފަރާތްކޮށްފައެވެ.  ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އިސްރާއީލުން ހިފާފައިވާ ސަރަހައްދުތަކުގައި އިސްރާއީލުގެ ސިޔާސަތުތަކާއި އަމަލުތަކަށް ދުނިޔޭގެ މައިދާނުގައި ބެލުން މަދުވެފައިވެ އެވެ.

ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ އިސްރާއީލާއި އައިއެސްއާ ދެމެދު އޮންނަ ގުޅުމަކީ އަމަލީ ގޮތުން އެއްގޮތްވުމާ ގުޅިގެން ފިކުރީ ދުޝްމަންކަމުގެ ތަފާތު ކޭސްއެއް ތަމްސީލުކުރާ ގުޅުމެކެވެ.  ދެ ފަރާތުން ވެސް ސުލްހަ ނުކުރެވޭ ދުޝްމަނުންގެ ގޮތުގައި ކުރިއަށް ގެންދާއިރު، މެދުއިރުމަތީގެ ސްޓްރެޓެޖިކް ލޭންޑްސްކޭޕްގެ ސަބަބުން އެމީހުންގެ އަމަލުތައް ގިނަ ފަހަރަށް އެކަކު އަނެކަކު ފުރިހަމަވާ މަންޒަރެއް ގާއިމްކޮށްފައިވެ އެވެ.  ޑިޒައިން ކޮށްގެން ވިޔަސް ނުވަތަ ކަންދިމާކުރި ގޮތުން ވިޔަސް، އިސްރާއީލުގެ ސަލާމަތާއި ޖިއޮޕޮލިޓިކަލް މަސްލަހަތު ބޮޑު މިންވަރަކަށް ކުރިއަރުވާފައިވާ މި ސަރަހައްދުގައި އައިއެސް އިން ވަނީ ދައުރެއް އަދާކޮށްފަ އެވެ.  އެ ޖަމާއަތުގެ ވާހަކަތަކުން ބޭރުފުށުން އިސްރާއީލާ ޢަދާވާތްތެރި ނަމަވެސް، ޢަމަލީ ގޮތުން ފަލަސްތީނުގެ މައްސަލައަށް ބުރޫއަރާ، އިސްރާއީލުގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވާހަކަ ވަރުގަދަކޮށްފައިވެއެވެ.