ލިޔުންތެރިޔާ: މައުލާވީ އަޙްމަދު ޢަލީ
މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ކާފަރުންނަށް އެހީތެރިވުމާ ގުޅޭގޮތުން އިމާމް މުޙައްމަދު (رحمه الله) ގެ ސްޓޭންސް
އިޙްތިރާމް ލިބިގެންވާ ހަނަފީ އިލްމުވެރިޔާ އިމާމު މުޙައްމަދު ބިން އަލްޙަސަން އަލް ޝައިބާނީ (ހިޖުރައިން 189) އަކީ ސަލަފުންގެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ޝަޚްސިއްޔަތެއްގެ އިތުރުން ގިނަ ބަޔަކަށް މުދައްރިސެކެވެ. އިމާމް ޝާފިޢީ ރަޙިމަހުﷲ އެކަލޭގެފާނާ ބެހޭގޮތުން ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
لو أشاء أن أقول: نزل القرآن بلغة محمد بن الحسن لقلت لفصاحته
“ޤުރުއާން ބާވައިލެއްވީ މުޙައްމަދު ބިން އަލްޙަސަންގެ ބަހުން ކަމަށް ބުނަން ބޭނުންނަމަ، އަޅުގަނޑަށް ކުރެވުނީ، އެކަލޭގެފާނުގެ ވާހަކަދެއްކުމުގެ ފަންނުވެރިކަމުގެ ސަބަބުން.”
މުޙައްމަދު ބިން އަލްޙަސަން އަލް ޝައިބާނީ އޭނާގެ ފޮތް “އަލްސިޔާރު އަލްކަބީރު” (ޖަލްސާ 5، ޞ. 354) ގައި ބަޔާންކުރައްވައެވެ.
بَابٌ، الْعَيْنُ يُصِيبُهُ الْمُسْلِمُونَ – قَالَ: وَإِذَا وَجَدَ الْمُسْلِمُونَ رَجُلًا مِمَّنْ يَدَّعِي الْإِسْلَامَ عَيْنًا لِلْمُشْرِكِينَ عَلَى الْمُسْلِمِينَ يَكْتُبُ إلَيْهِمْ بِعَوْرَاتِهِمْ، فَأَقَرَّ بِذَلِكَ طَوْعًا، فَإِنَّهُ لَا يُقْتَلُ، لِأَنَّهُ لَمْ يَتْرُكْ مَا بِهِ حَكَمْنَا بِإِسْلَامِهِ، فَلَا نُخْرِجُهُ مِنْ الْإِسْلَامِ فِي الظَّاهِرِ مَا لَمْ يَتْرُكْ مَا بِهِ دَخَلَ فِي الْإِسْلَامِ، وَلِأَنَّهُ إنَّمَا حَمَلَهُ عَلَى مَا صَنَعَ الطَّمَعُ، لَا خُبْثُ الِاعْتِقَادِ، وَهَذَا أَحْسَنُ الْوَجْهَيْنِ، وَبِهِ أُمِرْنَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: ﴿فَيَتَّبِعُوْنَ اَحْسَنَهٗ﴾.
وَقَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: “لَا تَطْلُبَنَّ بِكَلِمَةٍ خَرَجَتْ مِنْ فِي أَخِيك سُوءًا وَأَنْتَ تَجِدُ لَهَا فِي الْخَيْرِ مَحْمَلًا”.
وَاسْتُدِلَّ عَلَيْهِ بِحَدِيثِ حَاطِبِ بْنِ أَبِي بَلْتَعَةَ، فَإِنَّهُ كَتَبَ إلَى قُرَيْشٍ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ يَغْزُوكُمْ فَخُذُوا حِذْرَکم.
فَلَوْ كَانَ بِهَذَا كَافِرًا مُسْتَوْجِبًا لِلْقَتْلِ مَا تَرَكَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ، بَدْرِيًّا كَانَ أَوْ غَيْرَ بَدْرِيٍّ.
وَكَذَلِكَ لَوْ لَزِمَهُ الْقَتْلُ بِهَذَا حَدًّا مَا تَرَكَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ إقَامَتَهُ عَلَيْهِ.
وَفِيهِ نَزَلَ قَوْله تَعَالَى: ﴿يٰۤاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا عَدُوِّىْ وَعَدُوَّكُمْ اَوْلِيَآءَ﴾.
فَقَدْ سَمَّاهُ مُؤْمِنًا، وَعَلَيْهِ دَلَّ قِصَّةُ أَبِي لُبَابَةَ حِينَ اسْتَشَارَهُ بَنُو قُرَيْظَةَ، فَأَمَرَّ أُصْبُعَهُ عَلَى حَلْقِهِ يُخْبِرُهُمْ أَنَّهُمْ لَوْ نَزَلُوا عَلَى حُكْمِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ قَتَلَهُمْ.
وَفِيهِ نَزَلَ قَوْلُهُ تَعَالَى: ﴿يٰۤاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَخُوْنُوا اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ﴾
ތަރުޖަމާ:
މުސްލިމުން ކަމަށް ބުނާ ނަމަވެސް ކާފަރުންނަށް ޖާސޫސެއްގެ ގޮތުގައި އަމަލުކޮށް، މުސްލިމުންގެ ބަލިކަށިކަމުގެ މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދީ، ހިލޭސާބަހަށް މިކަމަށް އިއުތިރާފުވެއްޖެނަމަ، ދެން އޭނާ މަރާނުލެވޭނެއެވެ. މިހެން މި ބުނަނީ އޭނާ މުސްލިމަކަށް ހަދައިދޭ ބިންގަލުގެ އުޞޫލުތައް ދޫކޮށްލާފައި ނުވާތީއެވެ. އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނު އިސްލާމްދީނަށް ވަދެވަޑައިގަތް އުޞޫލުތަކާ ފާޅުކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ދެކޮޅު ހައްދަވައިގެން ނޫނީ، ބޭރުފުށުން ކާފަރެއްގެ ގޮތުގައި އަޅުގަނޑުމެންނަކަށް އިޢުލާނެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން އޭނާގެ ޖާސޫސީ އަމަލަކީ ނުބައި ޢަޤީދާއެއް ނުވަތަ ފަސާދަވެރި ޢަޤީދާތަކެއްގެ ބަދަލުގައި ދުނިޔޭގެ ދަހިވެތިކަމުގެ ސަބަބުން ކުރި ކަމެއް ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.
– ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ފަދައިން، އެންމެ ރަޙްމަތްތެރި މަގަށް ތަބާވުމަށް الله އަމުރުކުރައްވައެވެ: ‘އެހެންކަމުން އެއުރެން ތަބާވަނީ އޭގެ އެންމެ ރަނގަޅު މަގަށް’ (39:18).”
އަދި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ވެސް ނަސޭހަތްތެރިވެވަޑައިގަންނަވައެވެ.
“ތިބާގެ މުސްލިމް އަޚާ ދެއްކި ބަހަކަށް ރަނގަޅު ތަފްސީރެއް ހޯދިއްޖެނަމަ ނުބައި ތަފްސީރެއް ނުހޯދާށެވެ.”
ޙަތީބު ބިން އަބީ ބަލްޠަޢާ (رضي الله عنه) ގެ ޙަދީޘްފުޅުން ދަލީލު:
ޙާތިބު ބިން އަބީ ބަލްޠަޢާ (رضي الله عنه) ގެ މައްސަލައަކީ މި ޙުކުމްގެ ދަލީލެއްގެ ގޮތުގައި ޚިދުމަތްކުރާ މައްސަލައެކެވެ. ޙަތިބު ޤުރައިޝުންނަށް ސިޓީއެއް ލިޔުއްވައި، ރަސޫލާ (صلى الله عليه وسلم) އެބައިމީހުންނަށް ހަމަލާ ދެއްވަން ތައްޔާރުވެވަޑައިގަންނަވަމުން ގެންދަވާކަން އަންގަވައިފިއެވެ. މިފަދަ ޖާސޫސީކަމެއް ނުވަތަ އެހީއެއް ޙާތިބު ޤަތުލުކުރަން ހައްޤު ކާފަރަކަށް ހެދިނަމަ ރަސޫލާ (صلى الله عليه وسلم) އޭނާއަށް މާފު ނުކުރައްވާނެއެވެ. އެމީހަކީ ބަދުރުގެ ބައިވެރިއެއް ކަމުގައި ވިޔަސް ނުވިޔަސް ކުފުރަކީ ކުފުރު ކަމުގައި ދެމިއޮވެ އެންމެންނަށް ހަމަހަމަ ގޮތެއްގައި ޢަމަލުކުރެވޭނެއެވެ.
އަދި ހަމައެހެންމެ، މިފަދަ ޢަމަލެއް އަދަބެއްގެ ގޮތުގައި (ޙައްދު) އަދަބު ދިނުމަށް ލާޒިމުވާނަމަ، ޙުދޫދު ތަންފީޒުކުރުމަކީ އިލާހީ ޙައްޤަކަށް ވާތީ، އެކަން ތަންފީޒުކުރުމުގައި ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ފަސްނުޖެހިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. މިކަން ހާމަވަނީ ގާނޫނީ އަދަބުތައް ތަންފީޒުކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން އޭނާ ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުންނެވެ.
عن الزهري عن عروة عن عائشة أن قريشاً أهمهم شأن المرأة المخزومية التي سرقت فقالوا من يكلم فيها رسول الله {ﷺ} فقالوا: ومن يجترئ عليه إلا أسامة بن زيد حب رسول الله {ﷺ} فكلمه أسامة فقال رسول الله {ﷺ} أتشفع في حدٍّ من حدود الله ثم قام فاختطب ثم قال إنما أهلك الذين قبلكم أنهم كانوا إذا سرق فيهم الشريف تركوه وإذا سرق فيهم الضعيف أقاموا عليه الحد، وايم الله لو أن فاطمة بنت محمد سرقت لقطعت يدها.
ތަރުޖަމާ:
“ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރިން ތިބި މީހުން ހަލާކުވީ އެމީހުންގެ ތެރެއިން މަތިވެރި މީހަކު ވައްކަން ކުރި އިރު އެމީހުން ދޫކޮށްލި ނަމަވެސް ބަލިކަށި މީހަކު ވައްކަން ކުރި އިރު އެމީހުންނަށް އަދަބު ދިނެވެ އޮފް ހާރ ހެންޑް.”
ހާތިބުގެ މައްސަލައަށްޓަކައި الله ބާވައިލެއްވީ މި އާޔަތެވެ.
﴿يٰۤاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا عَدُوِّىْ وَعَدُوَّكُمْ اَوْلِيَآءَ﴾
މިހެން ވިޔަސް، ހާތިބަށް އަދިވެސް މުއުމިނެއްގެ ގޮތުގައި ކިޔަމުން ދިޔައީ، އާޔަތާއި އޭގެ ކޮންޓެކްސްޓުން ފާހަގަ ކުރެވޭ ގޮތަށެވެ.
މުސްލިމުންނާއި އަބޫ ލުބާބާ (ރއ) ގެ މައްސަލައާ ދެކޮޅަށް އެއްބާރުލުން ދިނުން:
މިފަދަ ޢަމަލުތަކުން އިސްލާމްދީނުން ބޭރުނުކުރާކަން ސާބިތުކޮށްދޭ އަނެއް މިސާލަކީ އަބޫ ލުބާބާޙް (رضي الله عنه) ގެ ވާހަކައެވެ. ބަނޫ ޤުރައިޒާގެ ޔަހޫދީ ޤަބީލާއިން އޭނާގެ ލަފާ ހޯދުމުން، ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙުކުމަކަށް ހަވާލުވެއްޖެނަމަ މަރާލެވޭނެ ކަމުގެ އިޝާރާތެއް ދެއްވައި، ކަރުތެރެއަށް އިނގިލި ދަމައިގަނެ އިޝާރާތް ކުރެއްވިއެވެ. މި އަމަލަކީ ބަނޫ ޤުރައިޒާއަށް ލިބުނު ބޮޑު އެއްބާރުލުމެއް ކަމުގައި ވެގެން ދިޔައީ، އެބޭފުޅުންނަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ނަތީޖާތަކުގެ މަޢުލޫމާތު ދެއްވުމުންނެވެ.
ބަނޫ ޤުރައިޒާ ހަވާލުނުވެ، އޭގެ ބަދަލުގައި ހަނގުރާމަ ކުރަމުން ދިޔަނަމަ، ކުރިމަތިވެދާނެ ޙާލަތްތައް ދެނެވޮޑިގެންވަނީ ހަމައެކަނި الله އެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ އާޚިރުގައި އެމީހުންނަށް އޭގެ ފައިދާއެއް ނުލިބުނު ނަމަވެސް އެހީތެރިކަމާއި އިންޒާރުގެ މުހިންމު ގޮތެކެވެ.
މި ޙާދިސާގެ ސަބަބުން الله ތަޢާލާ ބާވައިލެއްވީ މި އާޔަތެވެ.
﴿يٰۤاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَخُوْنُوا اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ﴾
