އައިއެސް-ޚަވާރީޖްގެ ޕްރޮޕެގެންޑާއާއި އައިއީއޭއާ ދެކޮޅަށް ކުރާ ފާޑުކިޔުންތަކުގެ ޝަރީޢަތަށް ބިނާކޮށް އިވެލުއޭޝަން 15 ވަނަ ބައި

ލިޔުނީ: މައުލާވީ އަޙްމަދު އަލީ

އިމާމު އަލްބައިދާވީ ރަޙިމަހުﷲ:
އިމާމް އަލްބައިދާވީ، އޭނާގެ ތަފްސީރު “އަންވަރު އަލް ތަންޒިލް ވަ އަސްރާރުލް ތައުވީލް” (އާންމުކޮށް ތަފްސީރު އަލްބައިދާވީގެ ނަމުން މަޝްހޫރު) ގައި މި އާޔަތާ ގުޅޭގޮތުން ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.

﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾

“އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެއުރެންނާ އެކުވެރިވާ މީހަކީ، ހަމަކަށަވަރުން، އެއީ އެއުރެންގެ ތެރެއިން އެކަކެވެ.”  އޭނާ މިކަން މާނަކުރައްވަނީ މިގޮތަށެވެ.

﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾ أي ومن والاهم منكم فإنه من جملتهم، وهذا التشديد في وجوب مجانبتهم  كما قال عليه الصلاة والسلام: «لا تتراءى ناراهما».

ތަރުޖަމާ:
“އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެއުރެންނާ އެކުވެރިވާ ކޮންމެ މީހަކީ، ހަމަކަށަވަރުން، އެކަލޭގެފާނަކީ އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކެވެ.”

މިއިން ދޭހަވަނީ އެމީހުންނާ ރައްޓެހިވެ ނުވަތަ އެއްބައިވަންތަ މީހާ އެމީހުންގެ ގްރޫޕްގެ ބަޔަކަށް ވެގެން ދިއުމެވެ.  މިކަމުން އަލިއަޅުވާލަނީ، ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ފަދައިން: “އެމީހުންގެ އަލިފާންގަނޑުތައް އެކަކު އަނެކަކަށް ފެންނަން ނުޖެހޭނެ” (އެބަހީ، ސާފުކޮށް ވަކިވުމާއި ދުރުހެލިވުމުގެ ބޭނުންތެރިކަމަށް ބާރުއެޅުމެވެ. (ތަފްސީރު އަލް- (ތަފްސީރު އަލް-  ބައިދާވީ، ޖަލްސާ 2، ޞަފްޙާ 130)

އިމާމް އަބޫ ޙަޔާން އަލްއަންދަލުސީ ރަޙިމަހުﷲ އެކަލޭގެފާނުގެ ތަފްސީރު “އަލްބަޙްރުލްމުޙިތު”، ޖަލްސާ 3، ޞަފްޙާ 406 ގައި، ހަމަ އެ އާޔަތާ ގުޅޭގޮތުން ބަޔާންކުރައްވާފައިވެއެވެ.

﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾

އެކަލޭގެފާނު ބަޔާންކުރައްވާ ގޮތުގައި މި އާޔަތުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބާރުއެޅުމާއި ހަރުކަށިކަން ގެންގުޅެއެވެ.  އޭނާ ސާފުކޮށްދެއްވައެވެ.

“މުސްލިމަކު އަމަލީ ގޮތުންނާއި ހީވާގިކަމާއެކު ކާފަރުންނާ ރައްޓެހިވެ ނުވަތަ އެއްބާރުލުންދީ، އަދިވެސް ޞައްޙަ އީމާންތެރިކަން (ޢަޤީދާ) ދަމަހައްޓައިފިނަމަ، ކުށްވެރިކުރުމާއި ކުށްވެރިކުރުމުގެ ގޮތުން އޭނާއަކީ އެމީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކެވެ  އެމީހުންގެ ތެރެއިން ކުފުރުގައެވެ.”

﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ﴾ فِي الْعَهْدِ ﴿فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾ فِي مُخَالَفَةِ الْأَمْرِ. وَهَذَا تَشْدِيدٌ عَظِيمٌ فِي الِانْتِفَاءِ مَنْ أَهْلِ الْكُفْرِ، وَتَرْكِ مُوَالَاتِهِمْ، وَإِنْحَاءِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أُبَيٍ وَمَنِ اتَّصَفَ بِصِفَتِهِ وَمَنْ تَوَلَّاهُمْ بِأَفْعَالِهِ دُونَ مُعْتَقَدِهِ وَلَا إِخْلَالٍ بِإِيمَانٍ فَهُوَ مِنْهُمْ فِي الْمَقْتِ وَالْمَذَمَّةِ، وَمَنْ تَوَلَّاهُمْ فِي الْمُعْتَقَدِ فَهُوَ مِنْهُمْ فِي الْكُفْرِ.

“މިއީ ކުފުރުގެ މީހުންނާ ވަކިވެ، އެމީހުންނާ އެކުވެރިވުމުން ދުރުހެލިވުމަށް އިންތިހާއަށް ބާރުއެޅުން. ޢަމަލުތަކުން އެމީހުންނާ ރައްޓެހިވި ނަމަވެސް އޭނާގެ ޢަޤީދާ ފަސާދަ ނުކޮށް ނުވަތަ އީމާންތެރިކަމާ ޚިލާފު ނުވެ، ދެން އޭނާއަކީ ފާފައާއި ކުށްވެރިވުމުގައި ކާފަރުންނާ އެއްގޮތް މީހެކެވެ.”  އެމީހުން އީމާންވުމުގައި ވަނީ ހަމަކަށަވަރުން ކުފުރުގައި އެއުރެންގެ ތެރޭގައިވެފައެވެ.”

އިމާމު އަލްޤުރުޠޫބީ ރަޙިމަހުﷲ
އިމާމު އަލްޤުރުޠޫބީ ރަޙިމަހުﷲ އެކަލޭގެފާނުގެ ތަފްސީރު (6 ވަނަ ޖަލްސާ، ޞަފްޙާ 217) ގައި ބަޔާން ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

قَوْلُهُ تَعَالَى: ﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ﴾ أَيْ يَعْضُدْهُمْ عَلَى الْمُسْلِمِينَ ﴿فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾ بَيَّنَ تَعَالَى أَنَّ حُكْمَهُ كَحُكْمِهِمْ، وَهُوَ يَمْنَعُ إِثْبَاتَ الْمِيرَاثِ لِلْمُسْلِمِ مِنَ الْمُرْتَدِّ، وَكَانَ الَّذِي تَوَلَّاهُمِ ابْنُ أُبَيٍّ، ثُمَّ هَذَا الْحُكْمُ بَاقٍ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ فِي قَطْعِ الْمُوَالَاةِ، وَقَدْ قَالَ تَعَالَى: ﴿وَلَا تَرْكَنُوْۤا اِلَى الَّذِيْنَ ظَلَمُوْا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ﴾ (هود: 113) وَقَالَ تَعَالَى فِي “آلِ عِمْرَانَ”: ﴿لَا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُوْنَ الْكٰفِرِيْنَ اَوْلِيَآءَ مِنْ دُوْنِ الْمُؤْمِنِيْنَ﴾ (آل عمران: 28)

وَقَالَ تَعَالَى: ﴿لَا تَتَّخِذُوْا بِطَانَةً مِّنْ دُوْنِكُمْ﴾ (آل عمران: 118) وَقَدْ مَضَى الْقَوْلُ فِيهِ. وَقِيلَ: إِنَّ مَعْنَى ﴿بَعْضُهُمْ اَوْلِيَآءُ بَعْضٍ﴾ أي في النصرة ﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾ شَرْطٌ وَجَوَابُهُ، أي لِأَنَّهُ قَدْ خَالَفَ اللَّهَ تَعَالَى وَرَسُولَهُ كَمَا خَالَفُوا، وَوَجَبَتْ مُعَادَاتُهُ كَمَا وَجَبَتْ مُعَادَاتُهُمْ، وَوَجَبَتْ لَهُ النَّارُ كَمَا وَجَبَتْ لَهُمْ، فَصَارَ منهم أي من أصحابهم.

ތަރުޖަމާ:

﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ﴾

“ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް އެއުރެންނަށް ތާއީދުކުރާ މީހާ، ﴿فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾، އެއީ އެމީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކެވެ.”
އެބައިމީހުންގެ ޙުކުމަކީ ކާފަރުންގެ ޙުކުމްފަދަ ޙުކުމެއްކަން الله ތަޢާލާ ސާފުކުރެއްވިއެވެ.މިކަމުގެ ސަބަބުން މުސްލިމުންނާއި މުރުތައްދުންގެ މެދުގައި ވާރުތަވެރިކަންވެސް ބާޠިލުވެގެންދެއެވެ.  މި މާނައިގައި އިޝާރާތް ކުރެވިފައިވާ މީހަކީ ޢަބްދުالله ބިން އުބަޔީ އިބްނު ޞަލޫލް ކަމަށާއި، ކާފަރުންނާ އިއްތިޙާދުތައް ކަނޑާލުމުގެ ގޮތުން ޤިޔާމަތް ދުވަހާއި ހަމައަށް މި ޙުކުމް ޞައްޙަވެގެންވާ ކަމަށެވެ.  الله ސޫރަތު ހުދު (11:113) ގައި ވެސް ބަޔާން ކުރައްވައެވެ.

“އަނިޔާ ކޮށްފައިވާ މީހުންނާ ދިމާއަށް ޖެހިލުން ނުވާށެވެ.’

ހަމައެފަދައިން އަލްޢިމްރާން ސޫރަތުގައި (3:28):

‘މުއުމިނުން ކާފިރުން މުއުމިނުންނަށްވުރެ އެކުވެރިންގެ ގޮތުގައި ނުނަގާށެވެ.’

މާނައަކީ ޢަބްދުﷲ ބިން އުބައްޔިބުން ޞާލޫލް ކާފަރުން ކުރި ފަދައިން، الله، މަތިވެރި، އަދި އެކަލާނގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާ ދެކޮޅު ހައްދަވާ ކަމެވެ.  އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނުގެ ޢަދާވާތްތެރިކަން ފަރުޟުވެގެން ދިޔައީ، އެމީހުންގެ ޢަދާވާތްތެރިކަން ފަރުޟުވި ފަދައިންނެވެ.  އެމީހުންނަށް ލާޒިމު ވެގެން ދިޔަ ފަދައިން، އޭނާއަށް ވެސް އަލިފާން ލާޒިމު ވެގެން ދިޔައެވެ.  މިގޮތުން އެކަލޭގެފާނު އޭގެ ތެރެއިން އެކަކު ކަމުގައި ވެގެން ދިޔައީ، މާނައަކީ އެކަލޭގެފާނު އެމީހުންގެ އެކުވެރިއަކަށް ވެގެން ދިޔައެވެ.

އިމާމް އަލްޤުރުޠޫބީ ސޫރަތުލްމުމްތަހާނާގެ ތަފްސީރުގައި ސާފުކޮށްދެއްވާފައިވާ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގެ ސަބަބުތަކާހުރެ މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ކާފަރުންނަށް އެހީތެރިވެދީފިނަމަ އޭނާ ކާފަރަކަށް ނުވެ، އޭނާގެ ޢަޤީދާ ޞައްޙަވާހާ ހިނދަކު އެފަދަ ޢަމަލަކުން އޭނާ ކާފަރެއް ނުވާނެއެވެ.

ހަމައެފަދައިން އިމާމު އަލްޤުރްޠޫބީ ރަޙިމަހުﷲ މިއާޔަތާ ގުޅޭގޮތުން އަލްމަޢިދާ ސޫރަތުގެ ތަފްޞީރުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި ކާފިރުންނަށް އެއްބާރުލުންދީ އެމީހުންގެ ޢަޤީދާވެސް ފަސާދަވެއްޖެނަމަ އޭގެ މާނައަކީ މުވާލަތުގެ ނިޔަތްގަނެފައިވާ ގޮތްކަމެވެ  ( ބައިޢަތު) މިތަނުގައި އިޝާރާތް ކުރަނީ މުޠުލަޤު އަދި ފުރިހަމަ ބައިޢަތު އަށެވެ.

މުޠުލަޤު އަދި ފުރިހަމަ ބައިޢަތު ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފަސާދަވެރި އަދި ނުބައި ޢަޤީދާތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ އެ ބާވަތުގެ އިއްތިހާދެކެވެ.  މިއީ އިމާމް އަލްޤުރުޠޫބީގެ ބައިޢަތު ފިކުރީ (އިޢްތިޤާދީ) ކަމުގައިވާ ޢަބްދުﷲ ބިން އުބައިއް ބިން ޞާލޫލްގެ މިސާލު ނަންގަވާފައިވާ ސަބަބެވެ.

ނަމަވެސް އަލްމުމްތަޙަނާ ސޫރަތުގެ ތަފްޞީރުގައި، ހަމައެކަނި ދުނިޔަވީ އެއްބާރުލުން ދިނުމަކީ ކާފަރަކަށް ނުވާނެކަން ބަޔާންކޮށް، ވަރަށް ސާފުކޮށް ތަފާތު ކުރެވިފައިވެއެވެ.  މިއާ ޚިލާފަށް އަލްމަޢިދާ ސޫރަތުގައިވާ ބަޔާނުގައި ވެސް ހަމަ އެ ފެންވަރެއްގެ ސާފު ސާފުކަމެއް ނުލިބެއެވެ.

އިމާމު އަލްނަސާފީ ރަޙިމަހުﷲ:
ތަފްސީރުލް މަދަރިކް (ޖަލްސާ 3، ޞަފްޙާ 466) ގައި އިމާމު އަލް ނަޞާފީ މި އާޔަތާ ބެހޭގޮތުން ޝަރަޙަ ކުރައްވައެވެ.

﴿يٰۤاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا عَدُوِّىْ وَعَدُوَّكُمْ اَوْلِيَآءَ﴾

وفیه دلیل على أن الکبیرة لا تسلُب اسم الایمان.  (مدارک، 3 جلد، ص: 466)

އޭނާ ބަޔާންކުރައްވަނީ މިއީ ބޮޑު ފާފައެއް ކުރުމުން އީމާންކަމުގެ ދަނޑިން ބޭރުނުވާކަމުގެ ހެއްކެކެވެ.  މާނައަކީ ކޮރަޕްޓް ޢަޤީދާއެއް ނެތި މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ކާފިރުންނަށް ތާއީދުކުރާ މީހަކު ނަމަ އެއީ ބޮޑު ފާފައެއް ކަމުގައި ވިޔަސް އޭނާ ކާފަރެއް ނުވާނެއެވެ.

އައްލާމާ އިސްމާޢީލް އަލްއިސްތަންބޫލީ ރަޙިމަހުﷲ):
ތަފްސީރު ރުހުލްބަޔާން (ޖުމްހޫރިއްޔާ 9، ޞަފްޙާ 382) ގައި އިމާމު އިސްމާޢީލް އިސްތަންބޫލީ ބަޔާންކުރައްވަނީ: އާޔަތް އަޑުއެހުމާއެކު:

﴿يٰۤاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا عَدُوِّىْ وَعَدُوَّكُمْ اَوْلِيَآءَ﴾

މުއުމިނެއްގެ ގޮތުގައި الله އޭނާއާ މުޚާޠަބު ކުރެއްވުމުން ހާތިބު (الله ރުހިވޮޑިގެންވާ) އުފަލުން ހޭނެތިގެން ވެއްޓުނެވެ.  މުޝްރިކުންނަށް ސިޓީ ފޮނުވުމުގެ ޢަމަލަކީ އޭނާގެ ސާބިތު ޢަޤީދާގެ ސަބަބުން އީމާންކަމުގެ ދަނޑިން ބޭރަށް ނުގެންގުޅޭ ޢަމަލެއްކަން އޭނާއަށް ވިސްނުނެވެ.  “عَدُوَّكُمْ” މި ލަފުޒުން އެކަލޭގެފާނުގެ އިޚްލާޞްތެރިކަމުގެ މައްޗަށް އަލިއަޅުވާލައްވަނީ، ކާފަރުންނަށް ވެވޭނީ ހަމައެކަނި އިޚްލާޞްތެރި މުސްލިމުންގެ ދުޝްމަނުން ކަމަށާއި މުނާފިޤުން ނޫން ކަމަށެވެ.

(روي) أن حاطبا رضى الله عنه لما سمع ﴿يٰۤاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا﴾ غشِي عليه من الفرح بخطاب الإيمان، لما علم أن الكتاب المذكور ما أخرجه عن الإيمان لسلامة عقيدته، ودل قوله: ﴿وَعَدُوَّكُمْ﴾ على إخلاصه، فإن الكافر ليس بعدوّ للمنافق، بل للمخلص.

އައްލާމާ އައިނީ ރަޙިމަހުﷲ އެވެ.
އުމްދަތުލްޤާރީ ޝަރުޙް ޞަޙީޙް އަލްބުޚާރީ، ޖަލްސާ 8، ޞަފްޙާ 190 ގައި، ޙަދީޘް ބަޔާންކުރައްވަމުން ގެންދަވަނިކޮށެވެ:

“من حلف بملة غیر الاِسلام کاذبًا متعمدًا فهو کما قال”

އައްލާމާ އައިނީ ރަޙިމަހުﷲ ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި މި ޝަރުޠު ބަޔާންކޮށްފައިވަނީ ހުވާކުރާ މީހާ އެ ދީނަށް ޙަޤީޤަތުގައި އީމާންނުވާނަމަ އަދިވެސް ފާފަވެރިވެ ބޮޑު ފާފައެއް ކޮށްފައިވާތީއެވެ.  އެއީ، އެ ދޮގު ދީން އީމާން ނުވިޔަސް، އެ ދީނަށް ހުވާކޮށްގެން، އެ ދީނަށް އީމާންވެ، އެ ދީނަށް އިޙްތިރާމް ކުރާ މީހުންނާ ވައްތަރުވާތީއެވެ.  އެހެންކަމުން، އެފަދަ ހުވާއެއް ކުރުމުން، އެއިން އެކަކު ފަދަ މީހަކަށް ވެފައިވާކަން އޭނާއަށް އިންޒާރުދީ، ބާރުއަޅައި، ހަރުކަށިކަމާއެކު އިންޒާރު ދެއެވެ.

ހަމަ މާތްالله ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ.

﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾

“އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެއުރެންނާ އެކުވެރިވާ މީހާ- ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، އެކަލޭގެފާނަކީ އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކެވެ.”  (އަލްމަޢިދާ ސޫރަތު: 51)

މި އާޔަތުގައި ހަރުކަށިކަމާއި ބާރުއެޅުމާއި ނަސޭހަތް ހިމެނޭ ނަމަވެސް ހުރިހާ ހާލަތެއްގައިވެސް އަކުރުން އަކުރަށް ނަގަން ނުޖެހެއެވެ.  ހަމައެފަދައިން ޙަދީޘްގައިވެސް ޢަޤީދާ ނުހިމެނޭކަމުގެ ޝަރުޠާއެކު އިންޒާރެއް ގެންގުޅެއެވެ.  ނަމަވެސް ޢަޤީދާ ހިމެނިއްޖެނަމަ، އެއީ ޙަޤީޤީ ކުފުރު (ކުފުރު) ކަމުގައި ވެގެންދެއެވެ.

އެހެނީ ދެ މަންޒަރުގައިވެސް ޢަޤީދާ ހިމެނިއްޖެނަމަ، ދެން އެއީ ޙަޤީޤީ ކުފުރެއް ކަމުގައި ވާނެއެވެ.  ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ފަދައިންނެވެ.

عنْ ثابتِ ابنِ الضَّحَّاكِ رَضِي الله تَعَالَى عنهُ عنِ النبيِّ صلى الله عَلَيْهِ وَسلم قَالَ: مَنْ حَلَفَ بِمِلَّةٍ غَيْرِ الإسْلامِ كاذِبا مُتَعَمِّدا فَهْوَ كَمَا قَالَ قَوْله: “كَاذِبًا” حَال من الضَّمِير الَّذِي فِي “حلف”، قَوْله: “مُتَعَمدا” أَيْضا حَال من الْأَحْوَال المتداخلة أَو المترادفة. قيد بِهِ لِأَنَّهُ إِذا كَانَ الْحَالِف بذلك غير مُعْتَقد لذَلِك فَهُوَ آثم مرتكب كَبِيرَة؛ إِذْ قد تشبه فِي قَوْله بِمن يعظم تِلْكَ الْملَّة ويعتقدها، فغلظ عَلَيْهِ الْوَعيد بِأَن صير كواحد مِنْهُم مُبَالغَة فِي الردع والزجر، كَمَا قَالَ تَعَالَى: ﴿وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ﴾ (الْمَائِدَة: 15).

وَقَالَ الْقُرْطُبِيّ: قَوْله: “مُتَعَمدا”، يحْتَمل أَن يُرِيد بِهِ النَّبِي ﷺ من كَانَ مُعْتَقدًا لتعظيم تِلْكَ الْملَّة الْمُغَايرَة لملة الْإِسْلَام، وَحِينَئِذٍ يكون كَافِرًا حَقِيقَة، فَيبقى اللَّفْظ على ظَاهره. قَوْله: “فَهُوَ كَمَا قَالَ” قَالَ ابْن بطال: أَي: هُوَ كَاذِب لَا كَافِر، وَلَا يخرج بِهَذِهِ الْقِصَّة من الْإِسْلَام إِلَى الدّين الَّذِي حلف بِهِ؛ لِأَنَّهُ لم يقل مَا يَعْتَقِدهُ، فَوَجَبَ أَن يكون كَاذِبًا، كَمَا قَالَ: لَا كَافِرًا.

މި މާއްދާގެ މައިގަނޑު މެސެޖަކީ ބައިޢަތު (ތަވާލީ) ކަމުގައި ވިޔަސް ނުވަތަ ދޮގު ދީނަކަށް ހުވާކުރުން (ޙަލްފް ބިއްދީން އަލްބަޠީލް) ކަމުގައި ވިޔަސް، އަޙްލުއްސުންނަތު ވަލްޖަމާޢަތުގެ ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އެއީ ހަމައެކަނި ކުފުރެއް ކަމުގައި ވުމެވެ  އެކަމުގައި ފަސާދަވެފައިވާ ޢަޤީދާއެއް ހިމެނޭ ވަގުތެވެ.  ޢަޤީދާގެ ފަސާދައެއް ނެތި އަދި އެ ޢަމަލަކީ ދުނިޔަވީ ނުވަތަ ޒާތީ ސަބަބަކާހުރެ ކުރެވިފައިވާ ޢަމަލެއްނަމަ އެއީ ކުފުރެއް ކަމުގައި ނުބެލެވޭނެއެވެ.

މިސާލެއްގެ ގޮތުން ހިމެނެނީ؛

ޙާތިބު ރަޙިމަހުﷲ މައްކާގެ ޤުރައިޝުންނަށް ސިޓީއެއް ފޮނުއްވުމުންނެވެ.

އަބޫ ލުބާބާ ބިން އަލް މުންދީރު ރަޙިމަހުﷲ ޔަހޫދީންނަށް އަތުގެ އިޝާރާތުން އެމީހުން މަރާލާނެ ކަމަށް އިޝާރާތް ކުރެއްވުމުން،

ފުރަތު ބިން ހައްޔާން ރަޙިމަހުﷲ ޖާސޫސީކަމަށް އަތުލައިގަތް ނަމަވެސް ރަސޫލާ (ޞޢވ) އަށް އިސްލާމްދީން އިޢުލާން ކުރެއްވުމަށްފަހު ދޫކޮށްލެވުނު އިރު، ރަސޫލާ (ޞޢވ) ފުރަތަމަ ނިންމެވި ނަމަވެސް.

ހަމައެފަދައިން ދޮގު ތުހުމަތު (އިފްކް) ގެ ހާދިސާގައި ސަޢްދު ބިން ޢުބާދާ ރަޙިމަހުﷲ މުނާފިޤުންގެ އިސްވެރިޔާ ޢަބްދުالله ބިން އުބަޔީ ބިން ޞަލޫލް އަށް ސަޢްދު ބިން މުޢާޛު (މައީ) އާއި ދެކޮޅަށް ތާއީދު ކުރެއްވިއެވެ  الله އެކަލޭގެފާނަށް ރަޙްމަތް ލައްވާށި)، “اللهގެ ޙަޟްރަތުގައި ތިޔަބައިމީހުން ދޮގުހަދަނީ! ތިޔަބައިމީހުންނަށް އޭނާ މަރާނުލެވޭނެ، އަދި އެކަން ކުރުމުގެ ބާރެއްވެސް ނުލިބޭނެ” ކަމަށް އިޢުލާން ކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ.

ސަޢުދު ބިން ޢުބާދާ ރަޙިމަހުﷲ އާއި ބެހޭގޮތުން އުއްމުލްމުޢުމިނީން ޢާއިޝާ (رضي الله عنها) ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

وکان قبل ذالک رجلاً صالحاً ولکن احتملته الحمیة.