އަނދިރީގެ ލަޝްކަރު: އައިއެސް އަށް ވިސްނުން | 3 ވަނަ ބައި

ލިޔުނީ: ޒާހިދު ޖަމާލު

އައިއެސްގެ މާލީ މަސްދަރުތަކާއި އިގްތިސާދީ ނިޒާމު

21 ވަނަ ގަރުނުގެ އެންމެ ކޮމްޕްލެކްސް އަދި ފަނާކުރަނިވި ހަރުކަށި ޖަމާއަތްތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ޖަމާއަތް ކަމަށްވާ އައިއެސް އިން އޮޕަރޭޝަންތައް ދެމެހެއްޓުމަށް ބަރޯސާވެފައިވަނީ ހަމައެކަނި އަސްކަރީ ބާރަކަށް ނޫނެވެ.  އަދި ވަރަށް މަކަރުވެރި އަދި ޝިކާރަވެރި އިގްތިސާދީ ނިޒާމެއް ވެސް ތަރައްގީ ކުރި އެވެ.  ސަގާފީ އުސޫލުތަކާއި ޒަމާނީ އުކުޅުތައް ގުޅުވައިގެން މި ޖަމާއަތަށް ކާމިޔާބު ކުރެވުނީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ މުއްސަނދި ހަރުކަށި ފިކުރުގެ އެއް ހަރަކާތަކަށެވެ.

އައިއެސްގެ ޚަވާރިޖަށް އާމްދަނީގެ އަސާސީ މަސްދަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ތެޔޮ ވިއްކުމާއި، ބޭންކް ފޭރުމާއި، ވައްކަން ކުރުމާއި، ރަހީނުކުރުމާއި، ގަދީމީ ތަކެތީގެ ނާޖާއިޒު ވިޔަފާރި ހިމެނެއެވެ.  ނަމަވެސް މި މުއްސަނދިކަމަކީ ދުވަހަކުވެސް އާންމު އާބާދީއަށް ފައިދާހުރި މުއްސަނދިކަމެއް ނޫނެވެ.  އޭގެ ބަދަލުގައި ހަތިޔާރު އަޅައިގެން ދިޔައީ ބިރުވެރިކަން ފެތުރުމަށާއި އެ ޖަމާއަތުގެ ވެރިކަމުގައި ހިފަހައްޓާފައި އޮތް މިންވަރު ދެމެހެއްޓުމަށެވެ.  އިރާގާއި ސީރިއާގެ ތެޔޮ ދަނޑުތައް ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގެ ތެރެއިން އައިއެސް އިން ދުވާލަކު އެތައް މިލިއަން ޑޮލަރެއްގެ އާމްދަނީއެއް ހޯދި އެވެ.  ނަމަވެސް މިއިން އެއްވެސް އާމްދަނީއެއް އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ އަށް ނުވަތަ އާންމު ރައްކާތެރިކަމަށް އިންވެސްޓްކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.  އޭގެ ބަދަލުގައި އެއީ ހަތިޔާރު ގަނެ، ދޮގު ވައުދުތަކުގެ ސަބަބުން މަގުފުރެދިފައިވާ ބޭރު ހަނގުރާމަވެރިންގެ މުސާރަ ދެއްކުމަށް އަމާޒުކޮށް، ހަމައެކަނި އަނިޔާވެރިކަމާއި ފޭރުމާއި ފަނާކުރަނިވި ދައުރުތަކުގެ ތެރެއަށް ޣަރަޤުވެގެން ދިޔަ ކަމެކެވެ.

އައިއެސްގެ އިގްތިސާދީ މޮޑެލްގެ އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ސިފައަކީ އައިއެސްގެ ޑައުއަލް ނެޗުރަލް ކަމެވެ.  އެއްފަރާތުން ދައުލަތެއް ފަދައިން ހިންގިއިރު، އެގައުމުގެ ސަރަހައްދުގެ ތެރޭގައި ދިރިއުޅޭ އާންމުންގެ މައްޗަށް ޓެކްސް އާއި ޓެރިފް ނަގަމުން ދިޔައެވެ.  އަނެއްކޮޅުން ޓްރާންސްނޭޝަނަލް ކްރިމިނަލް އެންޓަޕްރައިޒެއްގެ ގޮތުގައި ހިންގި، ތެޔޮ އެތެރެކުރުމާއި، އިންސާނީ ވިޔަފާރިކުރުމާއި، އިންސާނުންގެ ހަށިގަނޑުގެ މަކަރުވެރި ވިޔަފާރި ފަދަ ހަރަކާތްތައް ހިންގިއެވެ.

އައިއެސް އިން މާލީ އޮޕަރޭޝަންތަކަށް މަގުފަހިކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ފުޅާ ނުރަސްމީ ނެޓްވޯކެއް ގާއިމްކުރިއިރު، އެ ނެޓްވޯކް މެދުވެރިކޮށް ކަޅު ބާޒާރުތަކާއި ރެގިއުލޭޓް ނުކުރެވޭ މާލީ ޗެނަލްތަކުގެ ޒަރީއާއިން ލޫޓުވާފައިވާ ފައިސާ ދޮވެފައިވެއެވެ.  އެއަށްފަހު މިފައިސާތައް ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެކައުންޓްތަކަށް ބަދަލުކުރީ އެ ފައިސާގެ އަސްލު ފޮރުވުމަށްޓަކައެވެ.  އަދި ދައުލަތުގެ ވަހުމު ޕްރޮޖެކްޓް ކުރުމުގެ ގޮތުން ވަގު ފައިސާ އުފެއްދުމާއި ޕާސްޕޯޓް ހިމެނޭ ގޮތަށް ރަސްމީ ލިޔެކިޔުންތައް ފޯޖް ކުރި އެވެ.  ހަގީގަތުގައި މި އަމަލުތަކުން ދައްކުވައިދެނީ ޝަރުއީ ކަމުގެ މައްޗަށް އޮޅުވާލުން ފިޔަވައި، އާޚިރުގައި ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ނޫންކަން ސާބިތުވި ފަސްދާނުލެވޭ ބާރުގެ އިހުސާސެއްގެ ސަބަބުން ދުއްވާލުމެވެ.

އައިއެސްގެ އިގްތިސާދު ކަމަށް ބުނާ އެންމެ ބިރުވެރި ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި އިންސާނުންގެ މުއައްސަސާތަކުގެ ވިޔަފާރި ހިމެނެ އެވެ.  އިސްލާމީ ޚިލާފަތެއް އުފެއްދުމުގެ ބަހަނާއެއްގެ ދަށުން އެ ޖަމާއަތުން މުހިންމު ގޮތެއްގައި ޔަޒީދީ ޖަމާއަތުގެ އެތައް ހާސް އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިން އަޅުވެތިކޮށް، އިންތިޒާމުކޮށްފައިވާ އަޅުންގެ ބާޒާރުތަކުގައި އިންތިހާއަށް އަގުގައި ވިއްކާލި އެވެ.  އިންސާނުންގެ ގުނަވަންތައް ޓްރެފިކް ކުރުމަކީ އެ ޖަމާއަތުގެ ލާއިންސާނީ ކަންތައްތަކުގެ އިތުރު މިސާލެކެވެ.  މި ޖަރީމާތަކުން އައިއެސްގެ ވަލު ޖަރީމާތަކުގެ އަޑި ހާމަވެގެން ދިޔައިރު، އިންސާނިއްޔަތުގެ އަސާސީ އުސޫލުތަކަށް މުޅިން ފަރުވާކުޑަކަން ހާމަވެގެން ދިޔައެވެ.

މިފަދަ ނަފްރަތު އުފެދޭ އަމަލުތަކަކީ އެއްވެސް އިސްލާމީ ވެރިކަމެއް ނުވަތަ އަދުލުވެރި މުޖުތަމަޢެއްގެ އަގުތަކާ ވަރަށް ފުށުއަރާ ޢަމަލުތަކެކެވެ.  މިޒަމާނުގެ ޚަވާރިޖުންގެ ސުލޫކުން ޝައްކެއްވެސްނެތްގޮތުގައި އެމީހުންނަކީ ދުވަހަކުވެސް އިސްލާމީ ޚިލާފަތެއް ޤާއިމުކުރުމުގެ ނުވަތަ އިންސާފު ހޯދައިދިނުމުގެ މަސައްކަތުގައި އުޅުނު ބައެއް ނޫނެވެ.  އޭގެ ބަދަލުގައި، އެމީހުންގެ ނުބައި އުއްމީދުތަކުގެ ނިވާކަމެއްގެ ގޮތުގައި އިސްލާމްދީނުގެ މުޤައްދަސް ނަން ބޭނުންކޮށް، އަޅުގަނޑުމެންގެ މަތިވެރި ދީން ދުނިޔެއަށް ސިފަކޮށްދިނީ، ބާރުގަދަ، ފަނާކުރަނިވި، އަދި ޤާތިލެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

އިސްލާމީ އިގްތިސާދެއް ބިނާކުރުމުގެ ޕްރޮޕެގެންޑާ ދައުވާތަކެއް ކުރި ނަމަވެސް އައިއެސް ހިންގަމުން ދިޔައީ ފޭރުމުގެ މެޝިނެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.  އެއީ އުފެއްދުންތެރި ހިދުމަތެއް ނުދިނުމުން، އެ ކުންފުނިން ކޮންޓްރޯލްކުރާ ސަރަހައްދުތަކުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ވަރަށް އަވަހަށް ގެއްލިގެން ދިޔައެވެ.  ލޯކަލް ޕޮޕިއުލޭޝަންތަކުން ތަހައްމަލު ކުރަމުން ދިޔައީ ފެނާއި ކަރަންޓާއި ބޭސްފަރުވާގެ ސާމާނު ފަދަ އަސާސީ ތަކެތީގެ ދަތިކަން ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރިމަތިވި އެވެ.

އިސްލާމީ އިގްތިސާދެއް ބިނާކުރުމުގެ ޕްރޮޕެގެންޑާ ދައުވާތަކެއް ކުރި ނަމަވެސް އައިއެސް ހިންގަމުން ދިޔައީ ފޭރުމުގެ މެޝިނެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.  އެއީ އުފެއްދުންތެރި ހިދުމަތެއް ނުދިނުމުން، އެ ކުންފުނިން ކޮންޓްރޯލްކުރާ ސަރަހައްދުތަކުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ވަރަށް އަވަހަށް ގެއްލިގެން ދިޔައެވެ.  ލޯކަލް ޕޮޕިއުލޭޝަންތަކުން ތަހައްމަލު ކުރަމުން ދިޔައީ ފެނާއި ކަރަންޓާއި ބޭސްފަރުވާގެ ސާމާނު ފަދަ އަސާސީ ތަކެތީގެ ދަތިކަން ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރިމަތިވި އެވެ.